Krachtig verbeteren van je Emotionele Intelligentie

Emotionele intelligentie helpt je sterkere relaties op te bouwen

Emotionele intelligentie (ook wel emotioneel quotiënt of EQ genoemd) is het vermogen om je eigen emoties te begrijpen, te gebruiken en te beheren op positieve manieren om stress te verlichten, effectief te communiceren, je in te leven in anderen, uitdagingen te overwinnen en conflicten te bezweren.

Emotionele intelligentie helpt je sterkere relaties op te bouwen, te slagen op school en werk, en je carrière en persoonlijke doelen te bereiken. Het kan je ook helpen contact te maken met je gevoelens, intenties om te zetten in actie, en weloverwogen beslissingen te nemen over wat voor jou het belangrijkst is.

Emotionele intelligentie wordt gewoonlijk gedefinieerd aan de hand van vier eigenschappen:

1. Zelfmanagement – Je bent in staat impulsieve gevoelens en gedragingen te beheersen, je emoties op gezonde manieren te beheren, initiatief te nemen, afspraken na te komen, en je aan te passen aan veranderende omstandigheden.
2. Zelfbewustzijn – Je herkent je eigen emoties en hoe ze je gedachten en gedrag beïnvloeden. Je kent je sterke en zwakke punten, en hebt zelfvertrouwen.
3. Sociaal bewustzijn – Je hebt empathie. Je kunt de emoties, behoeften en zorgen van andere mensen begrijpen, emotionele signalen oppikken, je sociaal op je gemak voelen, en de machtsdynamiek in een groep of organisatie herkennen.
4. Relatiebeheer – Je weet hoe je goede relaties kunt ontwikkelen en onderhouden, duidelijk kunt communiceren, anderen kunt inspireren en beïnvloeden, goed in een team kunt werken, en conflicten kunt beheersen.

Waarom is emotionele intelligentie zo belangrijk?

Zoals we weten zijn het niet de slimste mensen die het meest succesvol zijn of het meest vervuld in het leven. Je kent waarschijnlijk mensen die academisch briljant zijn en toch sociaal onbekwaam en onsuccesvol op het werk of in hun persoonlijke relaties.

Intellectueel vermogen of je intelligentiequotiënt (IQ) is op zichzelf niet genoeg om succes in het leven te bereiken. Ja, je IQ kan je helpen om op de universiteit te komen, maar het is je EQ dat je zal helpen de stress en emoties te beheersen als je voor je eindexamens staat. IQ en EQ bestaan naast elkaar en zijn het meest effectief als ze op elkaar voortbouwen.

Emotionele intelligentie beïnvloedt:

Je prestaties op school of op je werk. Een hoge emotionele intelligentie kan je helpen je weg te vinden in de sociale complexiteit van de werkplek, anderen te leiden en te motiveren, en uit te blinken in je carrière. Als het gaat om het peilen van belangrijke sollicitanten, vinden veel bedrijven emotionele intelligentie nu zelfs even belangrijk als technische bekwaamheid en gebruiken EQ testen voor ze mensen aannemen.

Je lichamelijke gezondheid. Als je niet in staat bent je emoties te beheersen, beheers je waarschijnlijk ook je stress niet. Dit kan tot ernstige gezondheidsproblemen leiden. Ongecontroleerde stress verhoogt de bloeddruk, onderdrukt het immuunsysteem, verhoogt het risico op hartaanvallen en beroertes, draagt bij tot onvruchtbaarheid, en versnelt het verouderingsproces. De eerste stap om je emotionele intelligentie te verbeteren is te leren hoe je met stress omgaat.

Je geestelijke gezondheid. Ongecontroleerde emoties en stress kunnen ook invloed hebben op je geestelijke gezondheid, waardoor je kwetsbaar wordt voor angst en depressie. Als je niet in staat bent je emoties te begrijpen, er comfortabel mee te worden of ze te beheersen, zul je ook moeite hebben om sterke relaties aan te gaan. Dit op zijn beurt kan je eenzaam en geïsoleerd laten voelen en eventuele geestelijke gezondheidsproblemen verder verergeren.

[Lees: Bouwen aan een betere geestelijke gezondheid]

Jouw relaties. Door je emoties te begrijpen en ze te beheersen, ben je beter in staat uit te drukken hoe je je voelt en te begrijpen hoe anderen zich voelen. Daardoor kun je effectiever communiceren en sterkere relaties smeden, zowel op het werk als in je persoonlijk leven.

Je sociale intelligentie. Afgestemd zijn op je emoties dient een sociaal doel, doordat het je verbindt met andere mensen en de wereld om je heen. Sociale intelligentie stelt je in staat vriend van vijand te onderscheiden, de belangstelling van een ander voor jou af te meten, stress te verminderen, je zenuwstelsel in evenwicht te brengen door sociale communicatie, en je geliefd en gelukkig te voelen.

Emotionele intelligentie opbouwen: Vier sleutelvaardigheden om je EQ te verhogen

De vaardigheden waaruit emotionele intelligentie bestaat kun je op elk moment leren. Het is echter belangrijk te onthouden dat er een verschil is tussen gewoon leren over EQ en die kennis in je leven toepassen. Alleen omdat je weet dat je iets zou moeten doen wil nog niet zeggen dat je het ook zult doen – vooral niet als je overweldigd wordt door stress, die je beste bedoelingen kan overstemmen. Om gedrag blijvend te veranderen op manieren die onder druk standhouden, moet je leren hoe je stress in het moment, en in je relaties, kunt overwinnen om emotioneel bewust te blijven.

De belangrijkste vaardigheden om je EQ op te bouwen en je vermogen om emoties te beheersen en contact te maken met anderen te verbeteren zijn:

1. Zelfmanagement
2. Zelfbewustzijn
3. Sociaal bewustzijn
4. Relatiebeheer

Emotionele intelligentie opbouwen, sleutelvaardigheid 1: zelfbeheersing

Om je EQ in te zetten, moet je je emoties kunnen gebruiken om constructieve beslissingen over je gedrag te nemen. Als je overspannen raakt, kun je de controle over je emoties verliezen en het vermogen om doordacht en gepast te handelen.

Denk aan een moment waarop stress je overweldigd heeft. Was het gemakkelijk om helder te denken of een rationele beslissing te nemen? Waarschijnlijk niet. Als je overspannen raakt, komt je vermogen om zowel helder te denken als emoties – die van jezelf en van andere mensen – nauwkeurig in te schatten in het gedrang.

Doe de Stress Test

Emoties zijn belangrijke stukjes informatie die je iets vertellen over jezelf en anderen, maar bij stress die ons uit onze comfort zone haalt, kunnen we overweldigd raken en de controle over onszelf verliezen. Met het vermogen om stress te beheersen en emotioneel aanwezig te blijven, kun je leren om verontrustende informatie te ontvangen zonder die je gedachten en zelfbeheersing te laten overheersen. Je zult in staat zijn keuzes te maken die je in staat stellen impulsieve gevoelens en gedragingen te beheersen, je emoties op gezonde manieren te beheren, initiatief te nemen, afspraken na te komen, en je aan te passen aan veranderende omstandigheden.

Sleutelvaardigheid 2: zelfbewustzijn

Hanteren van stress is slechts de eerste stap naar het opbouwen van emotionele intelligentie. De wetenschap van gehechtheid geeft aan dat je huidige emotionele ervaring waarschijnlijk een afspiegeling is van je vroege levenservaring. Je vermogen om kerngevoelens zoals boosheid, verdriet, angst en vreugde te beheersen hangt vaak af van de kwaliteit en consistentie van je emotionele ervaringen in je vroege leven. Als je primaire verzorger als zuigeling je emoties begreep en waardeerde, is het waarschijnlijk dat je emoties in het volwassen leven waardevolle troeven zijn geworden. Maar als je emotionele ervaringen als zuigeling verwarrend, bedreigend of pijnlijk waren, is het waarschijnlijk dat je geprobeerd hebt afstand te nemen van je emoties.

Maar in staat zijn je te verbinden met je emoties – van moment tot moment een verbinding hebben met je veranderende emotionele ervaring – is de sleutel tot inzicht in hoe emoties je gedachten en handelingen beïnvloeden.

Beleef je gevoelens die stromen, waarbij je de ene emotie na de andere tegenkomt terwijl je ervaringen van moment tot moment veranderen?

Gaan je emoties gepaard met lichamelijke gewaarwordingen die je ervaart op plaatsen als je maag, keel, of borstkas?

Beleef je afzonderlijke gevoelens en emoties, zoals boosheid, verdriet, angst en vreugde, die elk in subtiele gezichtsuitdrukkingen tot uiting komen?

Kun je intense gevoelens ervaren die sterk genoeg zijn om zowel je aandacht als die van anderen te trekken?

Let je op je emoties? Spelen ze een rol bij je besluitvorming?

Als een van deze ervaringen je onbekend voorkomt, heb je misschien je emoties “afgewezen” of “uitgeschakeld”. Om EQ op te bouwen – en emotioneel gezond te worden – moet je opnieuw contact maken met je kernemoties, ze aanvaarden en er comfortabel mee worden. Je kunt dit bereiken door de beoefening van mindfulness.

Mindfulness is de praktijk van het doelbewust richten van je aandacht op het huidige moment – en dat zonder oordeel. Het cultiveren van mindfulness heeft wortels in het boeddhisme, maar de meeste religies bevatten een soort gelijksoortige gebed- of meditatietechniek. Mindfulness helpt je preoccupatie met gedachten te verschuiven naar een waardering van het moment, je lichamelijke en emotionele gewaarwordingen, en brengt een ruimer perspectief op het leven. Mindfulness kalmeert en richt je, en maakt je daarbij meer zelfbewust.

Sleutelvaardigheid 3: sociaal bewustzijn

Sociaal bewustzijn stelt je in staat de voornamelijk non-verbale signalen die anderen voortdurend gebruiken om met je te communiceren te herkennen en te interpreteren. Deze signalen laten je weten hoe anderen zich werkelijk voelen, hoe hun emotionele toestand van moment tot moment verandert, en wat voor hen echt belangrijk is. Emotionele intelligentie bij autisme is bijvoorbeeld moeilijk te meten.

Wanneer groepen mensen gelijksoortige non-verbale signalen uitzenden, ben je in staat de machtsdynamiek en gedeelde emotionele ervaringen van de groep te lezen en te begrijpen. Kortom, je bent empathisch en sociaal op je gemak.

Mindfulness is een bondgenoot van emotioneel en sociaal bewustzijn

Om sociaal bewustzijn op te bouwen, moet je het belang van mindfulness in het sociale proces inzien. Je kunt immers geen subtiele non-verbale signalen oppikken als je in je eigen hoofd zit, aan andere dingen denkt, of gewoon wat aan het zonnen bent op je telefoon. Sociaal bewustzijn vereist je aanwezigheid in het moment. Terwijl velen van ons er prat op gaan dat we kunnen multitasken, betekent dit dat je de subtiele emotionele verschuivingen mist die in andere mensen plaatsvinden en die je helpen hen volledig te begrijpen.

• Je hebt eigenlijk meer kans je sociale doelen te bevorderen door andere gedachten opzij te zetten en je op de interactie zelf te concentreren.
• Het volgen van de stroom van andermans’s emotionele reacties is een geven-en-nemen proces dat van je vraagt dat je ook aandacht schenkt aan de veranderingen in je eigen emotionele ervaring.
• Aandacht schenken aan anderen doet niets af aan je eigen zelfbewustzijn. Door de tijd en moeite te investeren om echt aandacht aan anderen te besteden, krijg je daadwerkelijk inzicht in je eigen emotionele toestand en in je waarden en overtuigingen. Als je je bijvoorbeeld ongemakkelijk voelt als je anderen bepaalde opvattingen hoort verkondigen, heb je iets belangrijks over jezelf geleerd.

Sleutelvaardigheid 4: relatiebeheer

Goed met anderen samenwerken is een proces dat begint met emotioneel bewustzijn en je vermogen om te herkennen en te begrijpen wat andere mensen ervaren. Als emotioneel bewustzijn eenmaal in het spel is, kun je effectief aanvullende sociaal-emotionele vaardigheden ontwikkelen die je relaties effectiever, vruchtbaarder en bevredigender maken.

Zich bewust worden van hoe effectief je non-verbale communicatie gebruikt.
Het is onmogelijk te vermijden non-verbale boodschappen aan anderen te zenden over wat je denkt en voelt. De vele spieren in het gezicht, vooral die rond de ogen, neus, mond en voorhoofd, helpen je om woordeloos je eigen emoties over te brengen en ook om de emotionele bedoeling van andere mensen te lezen. Het emotionele deel van je hersenen staat altijd aan – en zelfs als je zijn boodschappen negeert, zullen anderen dat niet doen. Het herkennen van de non-verbale boodschappen die je naar anderen zendt kan een grote rol spelen bij het verbeteren van je relaties.

Gebruik humor en spel om stress te verlichten.
Humor, lachen en spel zijn natuurlijke tegengiffen tegen stress. Ze verlichten je lasten en helpen je de dingen in perspectief te houden. Lachen brengt je zenuwstelsel in balans, waardoor stress vermindert, je kalmeert, je geest scherpt en je empathischer wordt.

Leer conflicten te zien als een kans om dichter naar anderen toe te groeien.
Conflicten en meningsverschillen zijn onvermijdelijk in menselijke relaties. Twee mensen kunnen onmogelijk altijd dezelfde behoeften, meningen en verwachtingen hebben. Dat hoeft echter geen slechte zaak te zijn. Oplossen van conflicten op gezonde, constructieve manieren kan het vertrouwen tussen mensen versterken. Als conflicten niet als bedreigend of bestraffend worden ervaren, bevordert het vrijheid, creativiteit en veiligheid in relaties.

Auteurs: Jeanne Segal, Ph.D., Melinda Smith, M.A., Lawrence Robinson, en Jennifer Shubin