Heb je je ooit afgevraagd…?

Heb je je ooit afgevraagd hoe het komt dat de werkelijkheid altijd precies lijkt te gebeuren vanuit waar je bent? Het maakt niet uit waar je naartoe gaat of met wie je bent, de ervaring ontvouwt zich exclusief via jouw ogen, jouw gedachten en jouw bewustzijn.

Alvast 5 van de belangrijkste punten

De lucht strekt zich eindeloos uit, maar dat doet ze alleen boven jou. De stemmen die je hoort, de sensaties die je voelt en de scènes waarvan je getuige bent, kunnen niet echt geverifieerd worden buiten de grenzen van je eigen waarneming.

Het is bijna alsof de werkelijkheid jou nodig heeft om hier te zijn om überhaupt te kunnen bestaan. Deze merkwaardige observatie houdt de mensheid al eeuwenlang bezig. Wat als, op een vreemde en verontrustende manier, het hele universum alleen binnen jouw bewustzijn bestaat?

Dit is de aloude filosofische vraag van het solipsisme, het idee dat er niets bestaat buiten je eigen geest. Hoewel het misschien extreem of zelfs absurd klinkt, is het een vraag die stilletjes op de achtergrond is blijven hangen in talloze spirituele tradities, wetenschappelijke mysteries en alledaagse ervaringen die net iets te perfect of te vreemd aanvoelen om te negeren.

Filosofen worstelen hier al duizenden jaren mee. Wetenschappers die de fundamenten van de werkelijkheid onderzoeken, zijn gestruikeld over paradoxen die dezelfde raadselachtige vraag lijken te herhalen.

Toeval bestaat niet?

Misschien heb jij het ook wel eens gevoeld in de griezelige herkenbaarheid van een déjà vu, in een toeval dat onmogelijk persoonlijk aanvoelde of in die vluchtige momenten waarop de hele wereld iets naar je terug lijkt te kaatsen, alsof het op de een of andere manier weet dat je aan het kijken bent.

Dat is waar we naartoe gaan, maar niet om een definitief antwoord te bereiken. Dit is een plek voor reflectie, niet voor zekerheid. De komende minuten word je uitgenodigd om de aanwijzingen te verkennen en te kijken waar ze naartoe leiden.

En als je iemand bent die graag vragen stelt bij wat de meeste mensen als vanzelfsprekend beschouwen, abonneer je dan en blijf bij ons. Dit zijn de soorten vragen die we hier samen stellen. Laten we nu beginnen met de eerste aanwijzing, degene die al die tijd al in het volle zicht verborgen is gebleven.

Zolang je al leeft, is er maar één mind die je ooit echt kunt bevestigen: die van jezelf. Je kunt mensen zien bewegen, naar ze luisteren, hun uitdrukkingen bestuderen en hun keuzes analyseren, maar niets daarvan stelt je in staat om in hun bewustzijn te stappen.

De glimlachen, de stiltes en de gebaren, het zou allemaal kunnen gebeuren zonder dat er iets bewust achter zit. Een overtuigende voorstelling misschien, maar niets meer dan dat. Filosofen hebben dit dilemma al eeuwenlang omcirkeld. Het staat bekend als het probleem van andere geesten.

Het probleem van andere geesten

De kern ervan is een eenvoudige maar verontrustende waarheid: hoe nauwkeurig je een ander persoon ook observeert, je komt alleen het bewijs van bewustzijn tegen, nooit het bewustzijn zelf. Het bestaan van je eigen innerlijke wereld is onmiskenbaar.

Het bestaan van die van iemand anders blijft een aanname, een redelijke meestal, maar desalniettemin een aanname. Hoe vaak vertrouw je niet op patronen om de gaten op te vullen? Als iemand verdrietig kijkt, neem je aan dat hij verdriet voelt, omdat je weet hoe verdriet voelt.

Als een vriend een herinnering deelt, stel je je voor dat hun ervaring zich net zo levendig ontvouwt als die van jezelf. Dit zijn de shortcuts die relaties mogelijk maken. Ze strijken het onkenbare glad. Zonder hen zou de wereld ondraaglijk leeg aanvoelen.

En toch, als je lang genoeg pauzeert om het op te merken, is er iets vreemds aan hoe snel die aannames verharden tot zekerheid. De kassamedewerker die je wisselgeld geeft, de automobilist die naast je stopt voor het verkeerslicht, de stem aan de andere kant van de telefoon, allemaal krijgen ze het voordeel van de twijfel.

Allemaal worden ze behandeld als echt, bewust en aanwezig. Maar hoe zou je dat ooit kunnen bewijzen? Op welk punt wordt het geloof in andere geesten een sprong in het diepe? Deze vraag is meer dan een denkbeeldig experiment.

Het sluimert stilletjes onder elke interactie. Als er geen definitieve grens is die interne ervaring scheidt van externe realiteit, als de mensen om je heen alleen worden ervaren door de lens van jouw waarneming, waar eindigt dan precies de grens van je eigen bewustzijn?

De grenzen van bewustzijn

Misschien is de scheiding die je als vanzelfsprekend beschouwt, die tussen jouw mind en al het andere, niet zo stabiel als het lijkt. Misschien is hij er helemaal niet. En als dat waar is, reikt de onzekerheid veel verder dan de mensen om je heen, want als andere geesten niet volledig geverifieerd kunnen worden, hoeveel van wat je de werkelijkheid noemt, rust dan op hetzelfde fragiele fundament?

De gesprekken, de landschappen, het ontvouwen van de tijd zelf, het komt allemaal door hetzelfde ene punt van bewustzijn dat stilletjes aan het observeren is vanaf het moment dat je je ogen voor het eerst opendeed. Wat je ziet, wat je hoort, wat je aanraakt, niets ervan ontsnapt ooit aan de mind die het waarneemt.

Dat doet je afvragen of de wereld zo naadloos en zo overtuigend solide aanvoelt omdat hij echt is, of simpelweg omdat jij degene bent die het ervaart. Naarmate deze twijfel dieper wordt, gebeurt er iets onverwachts. De bekende wereld neemt een nieuwe vorm aan.

Het lijkt minder op een gedeeld podium gevuld met onafhankelijke spelers en meer op een naadloze ervaring die door jou, en alleen jou, heen stroomt. Niet als een bewering van zekerheid, maar als een mogelijkheid die moeilijk helemaal te verwerpen is.

Een mogelijkheid die suggereert dat deze realiteit misschien helemaal niet gedeeld wordt. Het zou van jou kunnen zijn.

Synchroniciteit en Déjà Vu

Zo nu en dan lijkt de werkelijkheid iets dichterbij te komen. Er komt een gedachte in je op en even later lijkt iets in de wereld erop te antwoorden. Je kijkt naar de klok en ziet dezelfde cijfers zich herhalen.

Je denkt aan iemand die je al jaren niet meer hebt gesproken en plotseling is hij daar in je inbox. Deze momenten komen zonder waarschuwing en wanneer ze komen, laten ze een stille suggestie achter dat iets onder de oppervlakte aan het opletten is.

Synchroniciteit is de naam die vaak wordt gegeven aan deze betekenisvolle toevalligheden, gebeurtenissen die met elkaar verbonden lijken door iets meer dan toeval. Ze volgen niet de gebruikelijke paden van oorzaak en gevolg, maar op de een of andere manier voelen ze intentioneel aan, alsof de werkelijkheid zichzelf aan het ordenen is in reactie op jouw innerlijke wereld.

Niet met woorden of duidelijke instructies, maar met patronen, echo’s en tekens, net subtiel genoeg om te twijfelen en net precies genoeg om op te merken. Dan is er nog déjà vu, het plotselinge desoriënterende gevoel dat je dit exacte moment al eerder hebt beleefd.

De gang die je nog nooit hebt gezien, het gesprek dat je niet had kunnen voorspellen, het is allemaal gehuld in een onmogelijke vertrouwdheid. Een paar seconden lang voelt het alsof je in een herinnering bent geglipt, maar van wie en van wanneer?

Net zo snel vervaagt het gevoel en keert het moment terug naar de gewone tijd. Psychologen wijzen op storingen in de verwerking van herinneringen of de gewoonte van de mind om patronen te vinden waar er geen zijn.

Oude tradities suggereren dat deze momenten iets diepers onthullen, alsof de werkelijkheid is gebouwd op verborgen verbindingen die we slechts even mogen opvangen. Déjà vu wordt bewijs van zich herhalende cycli. Synchroniciteit wijst op een universum dat precies weet wat je denkt.

Patronen en Mysterie

Maar wanneer je deze ervaringen naast de onzekerheid van andere minds plaatst, wanneer je je herinnert dat alles wat je tegenkomt door hetzelfde solitaire veld van bewustzijn gaat, begint het te voelen alsof de werkelijkheid niet alleen iets is dat om je heen gebeurt.

Het interageert met je, spiegelt je en plooit terug op zichzelf, alsof het geheel op je heeft gewacht om het op te merken. Beide perspectieven bieden inzichten en geen van beide biedt zekerheid.

Wat telt, is het gevoel dat deze momenten achterlaten, dat vreemde gevoel in het middelpunt te staan van iets responsiefs, niet alleen getuige zijn van de werkelijkheid, maar eraan deelnemen, het voeden met gedachten en toekijken hoe die gedachten naar buiten rimpelen en de wereld op kleine, stille manieren hervormen.

Het is gemakkelijk om deze ervaringen af te doen als toevalligheden van de waarneming, gewoon het brein dat doet wat het doet, maar na genoeg ervan begint de vraag zich te vormen: waarom voelt het allemaal zo persoonlijk? Waarom landt de timing zo vaak met zo’n precisie, alsof de werkelijkheid zelf terugspiegelt wat er toevallig door je mind gaat?

Misschien bewijzen deze momenten niets. Misschien hoeven ze dat ook niet, maar ze suggereren wel dat de werkelijkheid op zijn minst aandacht besteedt aan degene die het observeert. En als dat waar is, of zelfs maar gedeeltelijk waar, wordt het moeilijker om vol te houden dat de wereld een verre, onverschillige machine is, moeilijker om vast te houden aan het idee dat hij met of zonder jou vooruit beweegt.

Want als ervaringen als synchroniciteit en déjà vu blijven verschijnen, als ze aan de randen blijven drukken van wat verondersteld wordt willekeurig te zijn, wordt het redelijk om je af te vragen of deze werkelijkheid zich gedraagt als een spiegel.

Niet alleen van gebeurtenissen of omstandigheden, maar van jou, je bewustzijn, je gedachten en je aanwezigheid, alsof het op de een of andere manier alleen weet hoe het moet bewegen omdat jij aan het kijken bent.

En als dit soort patronen je ooit hebben gevonden op manieren die je niet helemaal kon verklaren, laat dan een like op deze artikel ons weten dat deze vragen het stellen waard zijn en dat je deel uitmaakt van de zeldzame enkelen die opletten.

De Quantumwereld

Vanaf hier wordt het mysterie alleen maar groter, want hoe vreemd deze persoonlijke momenten ook mogen lijken, er wacht een vraag aan de andere kant van hen: wat als de werkelijkheid zelf niet alleen responsief aanvoelt, wat als het op de een of andere manier ook daadwerkelijk zo is?

In de kleinste ruimtes die we kunnen meten, gedraagt de werkelijkheid zich niet meer zoals we verwachten. De quantumfysica onthult een wereld waarin deeltjes in veel mogelijke toestanden tegelijk bestaan, totdat iets ze observeert.

Pas wanneer het gemeten wordt, wordt de positie, snelheid of vorm van een deeltje vastgelegd. Daarvoor is het alsof de werkelijkheid zelf onbeslist is, alle opties openhoudt, wachtend op het moment dat iemand of iets het opmerkt.

Dit wordt vaak het effect van observatie genoemd en hoewel de term waarnemer in de natuurkunde elke interactie met een meetinstrument kan betekenen, heeft het sommigen er niet van weerhouden zich af te vragen waarom de daad van observatie zoveel lijkt uit te maken.

Zou bewustzijn zelf een rol kunnen spelen bij het vormgeven van wat werkelijkheid wordt? Een interpretatie die bijna een eeuw geleden werd voorgesteld, suggereert precies dat.

Sommige natuurkundigen, zoals John Von Neumann en later Eugene Wigner, onderzochten de mogelijkheid dat bewustzijn niet zomaar een kenmerk van het universum is, maar de basis ervan.

Bewustzijn als Fundament

Volgens hen is het de aanwezigheid van bewustzijn die kwantum mogelijkheden tot één uitkomst laat instorten. Zonder dat zou de werkelijkheid in een soort van limbo kunnen blijven hangen, een eindeloos veld van mogelijkheden zonder reden om iets te worden.

Deze ideeën zijn nooit algemeen aanvaard. Tegenwoordig leunen de meeste natuurkundigen op theorieën zoals decoherentie, die het instorten van de golffunctie verklaren door interacties met de omgeving, zonder dat daar een bewuste waarnemer voor nodig is.

Maar het mysterie blijft bestaan, want zelfs als de vergelijkingen preciezer worden, blijven ze hetzelfde raadsel omcirkelen: de werkelijkheid lijkt onvolledig te blijven totdat iets het ervaart.

En als dit waar is op quantum niveau, wat betekent dat dan voor de wereld daarbuiten, degene waar je doorheen loopt, waar je in spreekt en waar je over droomt? Een wereld die altijd via jouw zintuigen, jouw gedachten en jouw bewustzijn binnenkomt.

Wanneer je naar een nachtelijke hemel vol sterren kijkt, zie je licht dat miljoenen jaren heeft gereisd om jouw ogen binnen te komen. Als er niemand was geweest om het te zien, zou het er dan toe gedaan hebben dat het licht überhaupt bestond?

De Mind-Made wereld

Keer op keer verschijnt deze vraag stilletjes en zonder oplossing. Is de werkelijkheid daar buiten op zichzelf, tikkend of het nu opgemerkt wordt of niet? Of is het zich altijd aan het voltooien precies waar je staat, in focus komend alleen door de aanwezigheid die aan het kijken is?

Misschien is dit de reden waarom die oude ideeën over de wereld als mind-made blijven bestaan in verschillende culturen, niet als een afwijzing van het fysieke, maar als een erkenning dat bewustzijn de werkelijkheid niet alleen observeert, maar het ook genereert.

Niet in de zin van het beheersen van gebeurtenissen of het manipuleren van uitkomsten, maar als de stille voorwaarde die alles in de eerste plaats laat verschijnen. Hoe dieper je de wetenschap volgt, hoe meer de taal bekend begint te klinken: golven van potentieel die instorten tot vorm, de werkelijkheid die scharniert op observatie.

Het begint te echoën wat bepaalde filosofieën en mystieke tradities al eeuwenlang fluisteren, dat er misschien geen scherpe grens is tussen bewustzijn en de wereld die het waarneemt, dat misschien het enige dat het universum bij elkaar houdt het feit is dat er iemand is om het te aanschouwen.

En als dat het geval is, laat het één laatste vraag stilletjes wachten: als de werkelijkheid een waarnemer nodig heeft en jij de enige waarnemer bent die je ooit kunt bevestigen, wat is dit dan allemaal precies?

Onzekerheid als Uitnodiging

Er zal misschien nooit een definitief antwoord op deze vragen komen. Of de werkelijkheid van jou afhangt, of er iemand anders echt hier is, of het universum bestaat buiten de grenzen van jouw bewustzijn, het blijft allemaal net buiten bereik, maar op een manier die deel uitmaakt van het wonder.

De onzekerheid zelf is zijn eigen soort uitnodiging, want wat er ook waar mag zijn, feit blijft dat jij hier bent, ervaart, opmerkt en bestaat binnen een stroom van momenten die niemand anders precies zo kan ervaren als jij.

En als deze hele realiteit zich ontvouwt binnen het veld van jouw bewustzijn, is dat geen reden tot isolatie, het is een reden om nauwkeuriger te kijken, om de vreemde schoonheid te voelen van simpelweg aanwezig zijn, wat dit ook is, waar het ook naartoe leidt.

En wat dit nog buitengewoner maakt, is het besef dat je niet de enige bent die zich tot deze vragen aangetrokken voelt. Net onder deze artikel is er een groeiende gemeenschap van minds zoals de jouwe, mensen die geen genoegen nemen met oppervlakkige antwoorden, die betekenis vinden in het verkennen van de verborgen patronen die de meesten nooit opmerken.

Dus als iets aan deze reis je is bijgebleven, deel het dan, laat een reactie achter, voeg je stem toe. Deze ideeën worden zoveel krachtiger als we er samen over nadenken. Als de mogelijkheid dat de werkelijkheid zelf je terug aan het kijken is een nieuwe vraag heeft geopend, blijf dan bij ons, abonneer je en blijf door deze ongeziene ruimtes reizen. Er is nog zoveel meer te ontdekken.

Wat nu?

Sterker nog, vanaf hier is er eigenlijk maar één plek om vervolgens naartoe te gaan, want als de werkelijkheid persoonlijk aanvoelt, als bewustzijn de bron zou kunnen zijn van alles wat je ervaart, dan is de vraag die net voor ons ligt nog groter: wat als het universum zelf bewust is?

Dat is waar we naartoe gaan en het wacht exclusief op jou.

Ook lezen:

Bernardo Kastrup: Waarom materialisme binnen filosofie en wetenschap onzin is

Waarom Zijn Wij Hier?

Wat Is De Essentie Van Bewustzijn? Deel 2

Is Bewustzijn Fundamenteel? Een Diepgaande Kijk op Bewustzijn en Realiteit – Donald Hoffman

Wat gebeurt er na een gedachte?

Veelgestelde vragen

Wat is solipsisme?

Solipsisme is een filosofische opvatting. Het stelt dat alleen het eigen bewustzijn zeker is en dat er niets buiten de eigen mind bestaat.

Wat is synchroniciteit?

Synchroniciteit zijn betekenisvolle toevalligheden. Ze lijken met elkaar verbonden, maar zijn niet te verklaren door oorzaak en gevolg.

Wat is déjà vu?

Déjà vu is het gevoel dat je een bepaalde situatie al eerder hebt meegemaakt. Dit terwijl het eigenlijk niet het geval is.

Wat is quantumfysica?

Quantumfysica is de tak van de natuurkunde. Het bestudeert de allerkleinste deeltjes en hun gedrag.

Wat is bewustzijn?

Bewustzijn is het vermogen om je bewust te zijn van jezelf en je omgeving. Het is ook het beleven van ervaringen.