Het is een feit dat onze waarneming van de wereld om ons heen beperkt is. En dat is de harde waarheid over onze zeer beperkte beleving van onze werkelijkheid.
Ons brein zit als het ware opgesloten in ons hoofd en krijgt alleen signalen binnen via onze zintuigen. We kunnen dus nooit de objectieve realiteit waarnemen zoals hij daadwerkelijk is.
Alles wat we zien, horen, ruiken, proeven en voelen is een interpretatie van ons brein.
Dit betekent dat we eigenlijk in een soort schijnwereld leven, gebaseerd op de informatie die ons brein binnenkrijgt en hoe het die verwerkt.
We zien de wereld door een filter, een bril die we niet af kunnen zetten. De echte, ongefilterde werkelijkheid is voor ons ontoegankelijk.
Dit is een confronterende gedachte: we leven niet in de échte wereld, maar in een door ons brein geconstrueerde versie daarvan. Dat roept veel vragen op over wat dan wel echt is en in hoeverre we anderen kunnen begrijpen, aangezien ieders beleving anders is.
Onze hersenen voorspellen voortdurend de werkelijkheid
Ons brein probeert continu te voorspellen wat er gaat gebeuren, op basis van eerdere ervaringen. Het plaatst nieuwe zintuiglijke input in categorieën van soortgelijke eerdere waarnemingen, om erachter te komen wat de oorzaak is en hoe het daarop moet reageren.
Dit betekent dat we de realiteit niet puur waarnemen, maar dat onze hersenen er voortdurend een eigen draai aan geven. We zien wat we verwachten te zien, op basis van patronen uit het verleden. We creëren onze eigen realiteit, doordat we nieuwe ervaringen inpassen in bestaande denkkaders.
Dit inzicht laat zien hoe beperkt onze blik op de wereld is. We missen waarschijnlijk veel, omdat we alleen opmerken wat we al kennen. Met een open en flexibele geest kunnen we meer aspecten van de realiteit waarnemen.
Onze sociale werkelijkheid bestaat vooral in ons hoofd
Veel van wat we als ‘echt’ beschouwen is een sociale constructie: het bestaat vooral omdat we collectief betekenis geven aan bepaalde concepten. Zo heeft geld op zichzelf geen waarde, maar kennen we er waarde aan toe omdat we dat met z’n allen afgesproken hebben.
Ook sociale categorieën als nationaliteit en sociale status bestaan vooral in ons hoofd. Net als psychologische concepten als intelligentie en persoonlijkheid. We plaatsen mensen in hokjes die wij zelf verzonnen hebben.
Dit inzicht laat zien hoeveel macht onze geest heeft om de realiteit vorm te geven. We kunnen kiezen om bepaalde sociale constructies los te laten of anders in te vullen. De wereld om ons heen is veranderlijker dan we denken.
We zijn gevangenen van onze eigen breinpatronen
Omdat we de neiging hebben om alles in te delen in bekende categorieën, zijn we in zekere zin gevangenen van onszelf. We herhalen steeds dezelfde denkpatronen en missen daardoor veel van wat er om ons heen gebeurt.
Dit inzicht is pijnlijk, maar het biedt ook mogelijkheden. Als we ons bewust worden van de beperkingen van ons brein, kunnen we onszelf trainen om meer open en nieuwsgierig naar de wereld te kijken. Bewustzijn is de eerste stap naar verandering.
We creëren onze eigen illusies
Onze neiging tot voorspellen en categoriseren is handig om snel betekenis te geven aan de wereld. Maar het heeft ook een keerzijde. We verzinnen soms dingen die er helemaal niet zijn, puur omdat ze in ons denkkader passen. Onze breinpatronen leiden zo tot illusies en misvattingen.
Dit inzicht nodigt uit tot bescheidenheid. We moeten beseffen dat onze indruk van de wereld subjectief en feilbaar is. Door telkens te checken of onze aannames kloppen met de observaties van anderen, kunnen we onszelf bijsturen.
Verbeelding kan ons ook bevrijden
Ons brein zit dus als het ware opgesloten in zichzelf. Maar gelukkig hebben we ook de gave van verbeelding en creativiteit. Daarmee kunnen we onszelf losmaken van de beperkingen van onze zintuigen en nieuwe mentale werelden creëren.
Fantasie en verbeelding stellen ons in staat om buiten de gebaande paden te treden. We hoeven niet vast te zitten aan de werkelijkheid zoals we die kennen. Met creativiteit kunnen we nadenken over andere mogelijkheden en werelden.
Onze subjectieve beleving hoeft dus geen gevangenis te zijn. Juist door ons bewust te zijn van de grenzen van onze waarneming, kunnen we daaroverheen kijken en onszelf bevrijden. Een open geest overwint alle beperkingen.
Conclusie: omarm de subjectiviteit en omzeil de “harde waarheid”
Het is confronterend om te beseffen dat we de objectieve realiteit nooit volledig kunnen kennen. Ons perspectief op de wereld is subjectief en beperkt. Maar in plaats van dit als een gevangenis te zien, kunnen we het ook omarmen als een mogelijkheid.
De sleutel is je bewust worden van de werking van je eigen brein en je vooroordelen onder ogen zien. Met die bewustwording kun je je blik verruimen en je denken openstellen. Onze subjectiviteit hoeft geen obstakel te zijn, het kan juist een bron van creativiteit en vernieuwing zijn. We hoeven de wereld niet te nemen zoals hij is, we kunnen hem mee vormgeven.
Bron YouTube video
