Dille! Dit familielid van karwij, anijs en venkel weerde heksen en werkt goed tegen de hik.
EEN WEEK LANG HEB IK ERNAAR lopen zoeken. Waar kwam die sterke dillegeur toch vandaan in mijn huis? Zo’n geur die maakt dat je zin krijgt in gebakken vis, met een augurkje erbij. Eindelijk vond ik het: in mijn tuin had ik rijpe bloemschermen geoogst (inderdaad om de zaden bij augurken in te leggen), maar één gevallen exemplaar stak ik bij het weggaan gemakshalve in mijn broekzak.
En die tuinbroek zwierf dagen bij mij in de gang. Vandaar. Einde mysterie, maar een krachtig bewijs hoe beklijvend de geur van dille is, zowel van het zaad als van de veerachtige takjes. Dille (Anethum graveolens) staat prominent bovenaan op de niet erg uitputtende lijst van groene kruiden die je werkelijk succesvol kunt (vries)drogen. De zogenaamde “dilletop” – fijngesnipperd en gedroogd dillegroen – blijft verbazend lang lekker.
Dille de smaakmaker
We kennen het kruid het beste als een van de smaakmakers van gravad lax (letterlijk: begraven zalm), maar, toch liefst vers gebruikt, fungeert ook als uitmuntende metgezel van bijna elke andere vis, nieuwe aardappels en bietjes. Het zaad hoort onderin de pot augurken, en is tevens een welkome toevoeging aan marinades, soep en pasteien.
Zoals wij babys met maagkrampjes venkelthee geven, zo staat dillewater – bereid met olie geperst uit de zaden – in Scandinavië bekend als verzachtend middel tegen buikpijn, winderigheid en zelfs de hik. Het woord stamt af van het oud-Noorse dilla, dat kalmeren betekent, of in slaap wiegen.
En zo werd dillewater ook eeuwenlang gebruikt in Engeland, als het lullaby herb voor onrustige baby’s, Ondanks deze zoete annotatie uit Scandinavische en Britse kinderkamers komt het niet uit Noordwest-Europa: in West-Azië vond het kruid zijn oorsprong en vandaar vond het zijn weg naar Zuid-Rusland en Oost-Europa. Het moet stokoud zijn – vijfduizend jaar geleden waren Egyptische geneesheren al bekend met het kruid. Na hen verspreidden de Romeinen het tot aan de grenzen van hun rijk.
Buiten zijn medicinale en culinaire talenten is het ook sierlijk Vita Sackville West merkte in een van haar tuinartikelen voor The Observer op: “Het staat erg mooi in een gemengde bos zomerbloemen, met z’n groengele schermen en rechte houding.”
Het groeit vrij gemakkelijk op schrale grond en zaai je ter plekke, omdat de plant aan verplaatsen een broertje dood heeft. De combinatie met wordt vaak aangeraden(evenmin liefhebbers van zwaar bemeste bodems) en samen houden ze ongewenste indringers weg. Dus groeide mijn dille vorig jaar in een bed van doperwtjes – behalve esthetisch ook culinair een groot genot- Alma Huisken
Stinkend kruid voor bruiden
Als jongedames vroeger op hun trouwdag in een assertieve bui waren, stopten ze wat het in hun schoen en spraken het volgende rijmpje uit: “ik heb mosterd en dil en mijn man ik wil”. Het kruid hield echtelieden in toom, maar ook heksen! Iemand die kennelijk niet van de venkelachtige geur hield, heeft het ooit opgezadeld met de bijnaam “stinkende vinke”.
Volkomen onterecht. Vita Sackville-West vond de smaak nauwelijks van karwij te onderscheiden, maar dat is overdreven. Wel lijken vorm en groeiwijze van de drie schermbloemigen erg op elkaar, met hun geveerde blad en holle stengels.
Veelgestelde Vragen
Wat is dille en waar komt het vandaan?
Dille is een kruid dat oorspronkelijk uit West-Azië komt en later verspreid werd naar Zuid-Rusland en Oost-Europa. Het wordt vaak gebruikt in culinaire en medicinale toepassingen.
Hoe gebruik je dille in de keuken?
Dille is een veelzijdig kruid dat goed past bij visgerechten, nieuwe aardappelen en bietjes. De zaden worden vaak gebruikt in augurken en marinades.
Wat zijn de medicinale voordelen van dille?
Dille heeft diverse medicinale voordelen, waaronder het verlichten van buikpijn, winderigheid en de hik. Dillewater, gemaakt van de olie uit de zaden, wordt vaak gebruikt als kalmerend middel.
Hoe kweek je dille in je tuin?
Dille groeit goed op schrale grond en moet ter plekke worden gezaaid omdat de plant niet goed tegen verplanten kan. Het groeit goed samen met doperwtjes en helpt ongewenste indringers weg te houden.
Wat is de historische betekenis van dille?
Dille werd in Scandinavië en Engeland gebruikt als kalmerend middel voor baby’s en staat bekend als het ‘lullaby herb’. Het kruid heeft een lange geschiedenis en werd al 5000 jaar geleden gebruikt door Egyptische geneesheren.
