Ontvang je gratis exemplaar van Wie Ben Jij? en krijg inzichten en updates die je helpen bij je persoonlijke groei.
"Antwoorden op de belangrijkste vraag die je jezelf kunt stellen, vanuit een spiritueel filosofisch perspectief."
Voel je je soms onverklaarbaar leeg of rusteloos, ondanks uiterlijk succes of stabiliteit? Deze gevoelens kunnen voortkomen uit wat expert Dr. Gabor Maté omschrijft als verborgen trauma’s uit onze jeugd.
Trauma beperkt zich niet tot grote, schokkende gebeurtenissen maar kan ook ontstaan door subtiele emotionele verwaarlozing of het ontbreken van essentiële zorg in onze vroege jaren.
De effecten hiervan dragen we vaak onbewust mee in ons volwassen leven, wat zich kan uiten in verslavingen, chronische ziekten en een gevoel van verloren zijn in het leven.
Als we deze verbanden begrijpen, opent zich een pad naar diepgaande genezing en een authentieker bestaan waarin we onszelf werkelijk kunnen hervinden.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Verslaving aan zowel middelen als gedragingen komt voort uit onderliggende emotionele pijn en dient als tijdelijke verlichting of afleiding. De sleutelvraag volgens Maté is niet “waarom de verslaving?” maar “waarom de pijn?”
- Trauma ontstaat niet alleen door duidelijk misbruik maar ook door gebrek aan emotionele afstemming en zorg in de kindertijd. Deze vroege ervaringen vormen ons brein en lichaam op manieren die ons als volwassenen blijven beïnvloeden.
- Wat vaak wordt gezien als persoonlijkheid of karakter kan eigenlijk een verdedigingsmechanisme zijn dat is ontwikkeld om met pijn om te gaan. Deze aanpassingen kunnen later leiden tot verslavingen, chronische ziekten en relationele problemen.
- Moderne samenlevingen scheppen omgevingen die vaak niet voldoen aan onze fundamentele menselijke behoeften voor verbinding en veilige hechting. De toenemende isolatie in onze maatschappij versterkt patronen van trauma en ongezondheid.
- Genezing begint met bewustwording van onze pijn en de patronen die we hebben ontwikkeld om ermee om te gaan. Door compassie te tonen voor deze gewonde delen van onszelf, kunnen we beginnen met werkelijke levensveranderingen in plaats van oppervlakkige aanpassingen.
De Werkelijke Oorzaak van Verslaving
| Soort Verslaving | Effect op Hersenen |
|---|---|
| Middelenverslaving (alcohol, drugs) | Activeert beloningscircuit, dopamine-afgifte |
| Gedragsverslaving (werk, winkelen, gokken) | Identieke activering van belonings- en motivatiecircuits |
Dr. Gabor Maté, een vooraanstaande expert op het gebied van trauma en verslaving, stelt dat verslaving niet simpelweg een keuze of een erfelijke hersenziekte is, maar een reactie op diepgewortelde emotionele pijn.
Zijn jarenlange ervaring met zwaar verslaafde mensen in Vancouver’s Downtown Eastside toonde een consistent patroon: bijna allen hadden een geschiedenis van aanzienlijke jeugdtrauma’s, waaronder seksueel misbruik, verwaarlozing of emotioneel misbruik.
Deze pijnlijke ervaringen vormen de basis voor het latere verslavingsgedrag, dat fungeert als een manier om ondraaglijke gevoelens tijdelijk te verlichten of te verdoven. Dit verklaart waarom zoveel mensen, ondanks de duidelijke negatieve gevolgen, niet kunnen stoppen met hun verslavingsgedrag.
Het Spectrum van Verslaving
Maté definieert verslaving breder dan alleen middelen zoals drugs of alcohol: het omvat elk gedrag dat tijdelijk plezier of verlichting biedt, leidt tot hunkering, negatieve langetermijngevolgen heeft en moeilijk is om op te geven.
Deze definitie omvat niet alleen drugs maar ook activiteiten zoals werk, beweging, internetgebruik en zelfs het nastreven van macht of rijkdom. Door verslaving op deze manier te benaderen, wordt duidelijk dat het op een spectrum bestaat en veel wijdverbreider is dan we gewoonlijk erkennen.
Dit brede perspectief nodigt uit tot een meer meelevend begrip van de onderliggende oorzaken in plaats van criminalisering of veroordeling van mensen die worstelen met verslavingen.
Maté’s eigen ervaring als succesvolle arts die inwendig worstelde met werkverslaving, depressie, ADHD en angst illustreert hoe verslaving ook kan bestaan binnen een ogenschijnlijk functionerend leven.
Hij herkende uiteindelijk dat zijn eigen gedragspatronen voortkwamen uit vroege jeugdervaringen, wat zijn begrip verdiepte van hoe trauma de gezondheid beïnvloedt. Deze persoonlijke ontdekking versterkte zijn vermogen om het gedrag van patiënten te begrijpen voorbij hun oppervlakkige symptomen, waardoor hij de onderliggende pijn kon herkennen die hun keuzes stuurt.
Trauma is Meer dan Misbruik
Een cruciaal inzicht uit Maté’s werk is dat trauma niet beperkt is tot duidelijk misbruik of verwaarlozing. Het gebrek aan essentiële koestering en emotionele afstemming van ouders, vaak vanwege hun eigen nood (zoals in Maté’s geval als Joodse baby tijdens het naziregime), kan een kind ook diep verwonden.
Deze subtiele vormen van emotionele verwaarlozing kunnen even schadelijk zijn als meer zichtbare vormen van trauma. Wanneer ouders emotioneel niet beschikbaar zijn of niet adequaat kunnen reageren op de behoeften van hun kind, leert het kind dat zijn gevoelens en behoeften er niet toe doen, wat leidt tot diepe gevoelens van schaamte en waardeloosheid.
Deze vroege ervaringen vormen het fundament voor hoe we later met stress, emoties en relaties omgaan. Het kind leert aanpassingsstrategieën om te overleven in een omgeving die niet volledig aan zijn behoeften voldoet.
Deze aanpassingen, hoewel cruciaal voor de onmiddellijke overleving, kunnen op de lange termijn hoge kosten hebben voor gezondheid, gedrag en levensduur.
Maté beschrijft hoe hij als baby ‘afstemde’ onder ernstige stress, wat later tot uiting kwam als ADHD – een voorbeeld van hoe vroege aanpassingen kunnen leiden tot latere uitdagingen.
Het Lichaam Spreekt Wat de Geest Verzwijgt
In zijn boek “When the Body Says No” onderzoekt Maté de verbinding tussen verborgen stress, die voortkomt uit emotionele patronen uit de kindertijd, en chronische ziekten.
Hij betoogt dat onbewuste stress, opgelegd door vroege programmering, de fysiologie kan ondermijnen en het immuunsysteem, hormonale en zenuwstelsels beïnvloedt. Dit kan uiteindelijk tot uiting komen als fysieke aandoeningen zoals colitis, multiple sclerose en zelfs kanker.
Maté benadrukt dat dit niet gaat om het beschuldigen van individuen of hun ouders, maar om het herkennen van de multigenerationele overdracht van onbewuste patronen.
Door bewust te worden van deze patronen kunnen we de cyclus doorbreken en onze fysieke gezondheid positief beïnvloeden. Verantwoordelijkheid ontstaat uit bewustzijn, wat ons in staat stelt anders te reageren op ingesleten patronen dan voorheen mogelijk was.
Deze benadering biedt hoop: door onze emotionele bagage te erkennen en aan te pakken, kunnen we niet alleen onze geestelijke maar ook onze lichamelijke gezondheid verbeteren.
Verklarende Woordenlijst
- Trauma: Emotionele wond die ontstaat door overweldigende ervaringen die niet adequaat verwerkt konden worden
- ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder; aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit
- Hechting: De emotionele band tussen een kind en zijn verzorgers die de basis vormt voor latere relaties
- Dissociatie: Psychologisch mechanisme waarbij gedachten, emoties of lichamelijke sensaties worden afgesloten van het bewustzijn
De Mythe van Normaliteit
Maté bekritiseert moderne samenlevingen, met name de VS, voor het creëren van kunstmatige en ontkoppelde omgevingen die aanzienlijk afwijken van de gemeenschappelijke, op hechting gebaseerde structuren van jager-verzamelaarssamenlevingen waarin de menselijke evolutie plaatsvond.
Hij benadrukt de schadelijke effecten van het vroeg scheiden van kinderen van ouders, wat blijkt uit studies die een toename van huilen en angst tonen bij baby’s in samenlevingen met minder ouderlijke ondersteuning. Historisch gezien waren constant vasthouden en reageren op de behoeften van een kind de norm, essentieel voor een gezonde ontwikkeling.
Moderne praktijken zoals slaapontwenning, waarbij wordt geadviseerd huilende baby’s niet te troosten, kunnen een boodschap van onbelangrijkheid overbrengen, wat de emotionele ontwikkeling beïnvloedt en kan bijdragen aan stress gerelateerde fysiologische reacties.
Deze inzichten dagen ons uit om kritisch te kijken naar wat we als ‘normaal’ beschouwen in onze samenleving en hoe deze normen mogelijk bijdragen aan wijdverbreide gezondheidsproblemen. In zijn aankomende boek, “The Myth of Normal”, zal Maté verder onderzoeken hoe een cultuur die niet aan menselijke behoeften voldoet, ziekte bevordert.
De Epidemie van Isolatie
De isolatie die in moderne samenlevingen heerst, met verzwakte familie- en gemeenschapsnetwerken en toegenomen geografische mobiliteit, verergert deze problemen. De druk op werkende ouders met beperkte ondersteuning creëert een stressvolle omgeving voor zowel volwassenen als kinderen. Hoewel digitale connectiviteit is toegenomen, vervangt het vaak echte menselijke verbinding, wat leidt tot gevoelens van eenzaamheid en ontevredenheid.
Deze ontkoppeling voedt de cyclus van trauma, onaangepaste copinggedragingen en verdere isolatie, wat bijdraagt aan de wijdverbreide prevalentie van verslaving en andere gezondheidsproblemen.
Maté en Dr. Rangan Chatterjee, met wie hij in gesprek ging, zijn het erover eens dat echte, betekenisvolle verbinding een fundamentele menselijke behoefte is, geen luxe, en dat het ontbreken ervan aanzienlijke gevolgen heeft voor ons welzijn.
Deze inzichten helpen verklaren waarom zoveel mensen zich verloren voelen ondanks materiële welvaart – we missen vaak de diepgaande verbindingen die essentieel zijn voor ons emotionele welzijn.
Van Verdediging naar Authenticiteit
Zowel Maté als Chatterjee delen persoonlijke ervaringen van het herkennen en aanpakken van hun eigen emotionele bagage, en merken op hoe dit proces van het afpellen van lagen leidt tot een vermindering van verslavende neigingen en een groter gevoel van authenticiteit.
Maté verduidelijkt dat wat vaak wordt waargenomen als persoonlijkheid, inclusief een “verslavende persoonlijkheid”, een verdedigingsstructuur kan zijn die is ontwikkeld om met pijn om te gaan, een aanpassing voor overleving in plaats van iemands ware zelf.
Naarmate individuen helen, worden deze verdedigingen minder noodzakelijk, wat leidt tot een evenwichtiger en gelukkiger leven.
Dit biedt een hoopvol perspectief: wat we misschien hebben gezien als onveranderlijke aspecten van onszelf kunnen in feite aanpassingen zijn die kunnen veranderen wanneer we de onderliggende pijn aanpakken.
Door onze verdedigingsmechanismen te begrijpen en er compassie voor te hebben, kunnen we beginnen met het cultiveren van een authentiekere relatie met onszelf en anderen.
Levensveranderingen versus Leefstijlveranderingen
Maté benadrukt dat het aanpakken van verslaving en gezondheidsproblemen vereist dat we ons richten op “levensveranderingen” in plaats van oppervlakkige “leefstijlveranderingen”.
Echte genezing omvat het begrijpen en aanpakken van de onderliggende wonden en trauma’s die onaangepast gedrag veroorzaken. Hij gebruikt de analogie van familieopstelling om te illustreren hoe verschillende “delen” binnen een individu gedrag kunnen sturen, zelfs wanneer een ander deel zich bewust is en afkeurt.
Compassie voor deze delen en begrip van hun onderliggende behoeften zijn cruciaal voor genezing. Deze benadering contrasteert met veel traditionele benaderingen van verslaving en gezondheidsproblemen, die zich vaak richten op symptoombestrijding zonder de diepere oorzaken aan te pakken.
Door de focus te verleggen naar het begrijpen van onze innerlijke wereld en het aanpakken van onze werkelijke behoeften, kunnen we duurzamere veranderingen creëren die niet alleen onze symptomen verlichten maar ook ons algehele welzijn verbeteren.
Een Holistische Visie op Gezondheid
Zowel Maté als Chatterjee, als ervaren huisartsen, pleiten voor een holistische kijk op gezondheid die de onlosmakelijke verbinding erkent tussen geest, lichaam, emoties en sociale context. Ze bekritiseren de reductionistische, biologisch-gerichte opleiding in de specialistische geneeskunde die vaak de cruciale rol van trauma en sociale factoren bij ziekte over het hoofd ziet.
Maté deelt een krachtige anekdote over het bijwonen van de begrafenis van een 35-jarige vrouw die overleed aan een overdosis drugs, wat de intense drang van verslaving en het maatschappelijke falen om de onderliggende oorzaken te begrijpen benadrukt.
Hij merkt de diepe disconnectie op in een systeem dat grotendeels de prevalentie en impact van trauma op de gezondheid negeert. Het feit dat medische studenten in veel delen van de wereld minimale tot geen formele opleiding over trauma ontvangen, onderstreept deze kritieke kloof in de gezondheidszorg. Deze kritiek nodigt uit tot een breder begrip van gezondheid dat de complexe interacties tussen onze biologische, psychologische en sociale ervaringen erkent.
Het Pad naar Genezing
Ondanks de vaak donkere realiteiten die worden besproken, biedt Maté een boodschap van hoop, waarbij hij de enorme aangeboren genezingscapaciteit van mensen benadrukt. Hij gelooft dat jezelf begrijpen, zelfs door pijnlijke aspecten onder ogen te zien, een positieve stap is naar groei. Hij moedigt individuen aan om vertrouwen te hebben in hun eigen vermogen om te genezen en nieuwsgierig te zijn naar de processen die heelheid bevorderen.
Voor degenen die op zoek zijn naar een genezingsreis, beveelt Maté aan om zijn boeken en online bronnen te verkennen als uitgangspunt voor zelfbewustzijn.
Hij adviseert ook open te staan voor verschillende genezingsmodaliteiten en beoefenaars, zowel binnen als buiten de reguliere geneeskunde, en actieve agenten te worden in hun eigen genezingsproces door de juiste vragen te stellen en antwoorden te zoeken in hun eigen leven. Hij benadrukt het belang van het erkennen van de beperkingen van conventionele geneeskunde en het vertrouwen op je eigen intuïtie bij het vinden van de weg naar welzijn.
Voorbij de Criminalisering van Pijn
Maté bekritiseert de willekeur van drugscriminalisering en wijst erop dat legaal gesanctioneerde stoffen zoals alcohol en sigaretten veel dodelijker zijn en grotere maatschappelijke schade veroorzaken dan sommige illegale drugs. Hij plaatst vraagtekens bij de logica achter het criminaliseren van drugsgebruikers in plaats van de onderliggende oorzaken van hun pijn en verslaving aan te pakken.
Dit sluit aan bij zijn bredere filosofie om te vragen “waarom de pijn?” in plaats van zich alleen te richten op het verslavende gedrag. Deze benadering daagt conventionele opvattingen over verslaving uit en pleit voor een meer meelevende, op trauma-geïnformeerde aanpak van drugsbeleid en behandeling. Door verslaving te zien als een symptoom van diepere pijn in plaats van als een morele faling of criminele neiging, kunnen we effectievere en menselijkere benaderingen ontwikkelen voor het helpen van mensen die worstelen met verslaving.
Conclusie
De inzichten van Dr. Gabor Maté bieden een diepgaand nieuwe kijk op waarom zoveel mensen zich verloren voelen in het moderne leven, zelfs te midden van materiële overvloed en ogenschijnlijk succes. Door de verbinding te begrijpen tussen vroege jeugdervaringen en latere gezondheidsuitkomsten, kunnen we een compassievollere benadering ontwikkelen van onze eigen pijn en die van anderen.
De reis naar genezing begint met het erkennen van de verborgen trauma’s die onze keuzes en gedragingen beïnvloeden. Door nieuwsgierig te zijn naar onze pijn in plaats van deze te onderdrukken of te vermijden, kunnen we beginnen met het ontwarren van de patronen die ons beperken. Dit proces vereist moed en vaak ondersteuning, maar het biedt ook de mogelijkheid om vrijer, authentieker en meer verbonden te leven.
Zoals Maté ons eraan herinnert, hebben mensen een enorme capaciteit voor genezing en groei, zelfs na diepe verwondingen. Door onze ware behoeften te erkennen voor veiligheid, verbinding en expressie, kunnen we stappen zetten naar een leven dat niet alleen vrij is van verslaving en ziekte, maar dat ook rijk is aan betekenis en vreugde.
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Wat is volgens Dr. Maté de werkelijke oorzaak van verslaving?
Volgens Dr. Maté komt verslaving voort uit onderliggende emotionele pijn, vaak gerelateerd aan jeugdtrauma’s. Hij stelt dat de sleutelvraag niet is “waarom de verslaving?” maar “waarom de pijn?” Verslaving dient als een manier om ondraaglijke gevoelens tijdelijk te verlichten of te verdoven, of het nu gaat om middelen zoals drugs en alcohol of gedragingen zoals werk, winkelen of internetgebruik.
Hoe definieert Dr. Maté trauma?
Dr. Maté definieert trauma breder dan alleen grote, schokkende gebeurtenissen. Het omvat ook subtielere vormen zoals emotionele verwaarlozing of het gebrek aan adequate responsiviteit van ouders op de behoeften van hun kind. Zelfs wanneer ouders hun best doen maar zelf worstelen met stress of trauma, kan dit de emotionele ontwikkeling van een kind beïnvloeden en leiden tot aanpassingen die later problematisch kunnen worden.
Wat is de connectie tussen trauma en fysieke gezondheid?
Volgens Maté’s onderzoek kan onverwerkt trauma leiden tot chronische stress die het immuunsysteem, hormonale balans en zenuwstelsel beïnvloedt. Deze fysiologische veranderingen kunnen bijdragen aan het ontstaan van diverse chronische ziekten, van auto-immuunaandoeningen tot hart- en vaatziekten. Dit verklaart waarom emotionele genezing soms kan leiden tot verbeteringen in fysieke gezondheidsklachten.
Hoe kritiseert Dr. Maté moderne opvoedingspraktijken?
Dr. Maté wijst erop dat veel moderne praktijken, zoals vroege scheiding van ouders en kinderen of slaapontwenning waarbij baby’s worden gelaten om te huilen, ingaan tegen onze evolutionaire behoeften voor constante nabijheid en responsiviteit. Hij benadrukt dat historisch gezien, constant vasthouden en direct reageren op de behoeften van een kind de norm waren, essentieel voor gezonde emotionele ontwikkeling en hechting.
Wat kunnen we doen om te beginnen met het genezen van trauma volgens Dr. Maté?
Dr. Maté moedigt mensen aan om nieuwsgierig te zijn naar hun eigen pijn en gedragspatronen, en compassie te ontwikkelen voor de delen van zichzelf die gewond zijn. Hij beveelt diverse benaderingen aan, van het lezen van informatieve bronnen tot het zoeken naar geschikte therapeuten of genezers, zowel binnen als buiten de conventionele geneeskunde. De sleutel ligt in het worden van een actieve deelnemer in je eigen genezingsproces door de juiste vragen te stellen en verbinding te zoeken met anderen.
