In de afgelopen 50 jaar heeft de wetenschap bewezen wat velen duizenden jaren al wisten: dromers kunnen zich bewust worden – of “lucide” – in hun dromen en die dromen met opzet sturen. Naast dat het een krachtig middel is voor persoonlijke ontwikkeling, verbindt lucide dromen de dromer met een wereld die verder reikt dan het zelf, ongebonden door de normale beperkingen van tijd en ruimte.
Bovendien stelt het wetenschappers en psychonauten in staat om herhaalde experimenten uit te voeren om de aard van de droomwereld en de structuur van de werkelijkheid zelf te testen. Lucide dromen is de praktijk om bewustzijn – of “luciditeit” – te bereiken binnen een droom en enige mate van controle te krijgen om de voortgang van de droom te sturen.
Een eeuwenoude praktijk
Men kan elke graad van luciditeit bereiken, van nauwelijks bewust tot hoogst alert, en het gevoel hebben dat men de ervaring echt beleeft als in het wakende leven. Mensen hebben al minstens 3000 jaar lucide dromen opgetekend. Tibetaanse boeddhisten bereikten luciditeit als onderdeel van een droom-yogapraktijk die teruggaat tot de Indiase Upanishads uit het eerste millennium voor Christus. Aristoteles vermeldde in 350 v.Chr. al dat hij bewust werd tijdens dromen.
In 1867 schreef de Franse sinoloog, markies d’Hervey de Saint-Denys, de eerste gids over het “regisseren” van je dromen. Het wordt algemeen aangenomen dat de schrijver en psychiater Frederick van Eeden de term “lucide dromen” muntte toen hij in 1913 over zijn eigen ervaringen schreef. In 1968 gaf Celia Green, de oprichtster van het Instituut voor Psychofysisch Onderzoek, geloofwaardigheid aan dit onderwerp met de publicatie van het boek “Lucide Dromen”, dat voorheen als een “randgebied” werd beschouwd.
Wetenschappelijk bewijs voor lucide dromen
Tegen de jaren 70 werden er minstens twee labs actief onderzoek naar dit fenomeen aan het doen. In 1975 toonde Alan Worsley, deelnemer aan een studie aan de Universiteit van Hull in Engeland, zijn luciditeit aan Keith Hearne door vooraf bepaalde oogbewegingen te maken tijdens zijn slaap. Onafhankelijk daarvan voerde Stephen LaBerge, een Nederlandse droom-onderzoeker, in 1978 soortgelijke experimenten uit aan Stanford University, met hetzelfde succes.
LaBerge’s onderzoek hielp lucide dromen in de vroege jaren 80 te populariseren. Hij richtte in 1987 het Luciditeit Instituut op. Tegen het midden van de jaren 80 was het bewijs voor lucide dromen vrijwel overtuigend, maar LaBerge bleef veel scepticisme ondervinden van zijn wetenschappelijke collega’s die volhielden dat het onmogelijk was voor de dromende hersenen om bewustzijn te produceren.
verder onderzoek
Maar verder onderzoek bevestigde de eerste bevindingen alleen maar. Het toonde aan dat lucide dromen een aparte staat van bewustzijn was met meetbare equivalenten in de hersenen. In het begin van de jaren 2000 mat een team wetenschappers de elektrische hersenactiviteit van lucide dromers in een slaaplaboratorium aan de Goethe Universiteit Frankfurt.
Het team merkte op dat de frontaalkwab van hun proefpersonen actief was tijdens lucide dromen, maar dat andere hersengebieden die normaal ook actief zijn in de wakende staat, zoals de pariëtaalkwab die sensorische informatie van de buitenwereld verwerkt, inactief waren, net als tijdens de REM-slaap.
Bedankt voor het delen van deze aanvullende informatie over lucide dromen. Hier is een Nederlandse vertaling ervan in de stijl van mijn eerdere vertaling:
Helende kracht van lucide dromen
In zijn boek Lucide Dromen: Toegangspoort tot het Inner Zelf, haalt Robert Waggoner het voorbeeld aan van een man die in een lucide droom verbrand werd met een sigaret en ontwaakte met een brandwond op dezelfde plek op zijn hand. Waggoner, Kellogg en Patricia Garfield hebben aangetoond dat het uitvoeren van een symbolische helende praktijk op jezelf of een ander in een lucide droom kan samenvallen met fysieke genezing in het wakende leven.
Zo deelt Patricia Garfield het verhaal van een vrouw die haar vermogen om te lopen herkreeg na een zware enkelfractuur, door in een lucide droom haar enkel van binnen te bekijken en er een hoop rommel uit te verwijderen. Deze schijnbaar onmogelijke geest-lichaam interacties dagen het Westerse begrip van de droomwereld als een puur mentale constructie uit, gecreëerd vanuit de verwachtingen van de dromer en gevoed door hun eigen ervaringen.
Droomwerelden voorbij onze grenzen
Maar hoewel lucide dromers veranderingen in de omgeving kunnen bewerkstelligen en objecten kunnen oproepen, ontwerpen ze niet bewust elk detail van de droomwereld. Een lucide dromer die zichzelf op een cruiseschip wenst, specificeert bijvoorbeeld niet bewust de afmetingen van de romp of de breedte van de deuromlijsting. Iets anders regelt de details, vaak op een realistisch niveau dat de kennis van de dromer overstijgt.
Zelfs de meest ervaren lucide dromers zien nieuwe elementen spontaan verschijnen in hun dromen. Iedereen ontmoet scenario’s die de verwachtingen tarten of figuren die hun wil trotseren. Vaak beweren droomfiguren een eigen bewustzijn te hebben en sommigen verschijnen in meerdere dromen als gidsen of beschermers.
Robert Waggoner heeft zelfs aangetoond dat men droomfiguren volledig kan negeren en antwoorden kan krijgen op vragen gesteld aan de droom zelf. Deze antwoorden kunnen informatie bevatten die de dromer bewust niet kent.
Het innerlijke zelf
Lucide dromers kunnen bewust de loop van hun dromen leiden, maar creëren ze niet helemaal zelf. Dus wat produceert de droom dan wel? Robert Waggoner stelt het bestaan voor van een ander component van het zelf, voorbij het ego en het onderbewustzijn. Hij noemt dit het “innerlijke zelf” en vergelijkt het met de “verborgen waarnemer” die werd voorgesteld door de Stanford psycholoog Ernest Hilgard.
Het innerlijke zelf construeert de lucide ervaring door te putten uit een breder bewustzijnsdomein. Ooit, bij een poging om te achterhalen wat er achter de lucide droomervaring schuilgaat, ervoer Waggoner een staat van puur bewustzijn die hij visualiseerde als een uitgestrektheid van helder licht. Hij suggereert dat dit alomvattende bewustzijn alle bewuste wezens en alle lucide dromers verbindt.
Voordelen en toepassingen
Lucide dromen is een vaardigheid die bijna iedereen kan leren, oefenen en ontwikkelen met eenvoudige oefeningen. Er zijn veel verschillende methoden om luciditeit in dromen te bereiken, maar de meeste houden in dat je de gewoonte aangaat om de werkelijkheid in twijfel te trekken en leert om specifieke intenties te stellen en na te streven.
Er zijn veel voordelen van lucide dromen, zoals de mogelijkheid om jezelf en anderen te genezen of om in toekomstige gebeurtenissen te kijken. Maar het is ook een krachtig hulpmiddel om het zelf te verkennen. Door droomfiguren of de droomwereld zelf te vragen naar de betekenis van gedroomde gebeurtenissen, kan men boodschappen van het onderbewustzijn of het innerlijke zelf ontcijferen en helpen innerlijke conflicten op te lossen.
Maar lucide dromen hebben ook toepassingen in de wetenschap. Door de controle die ze de dromer bieden, zijn lucide dromen ideale plekken voor wetenschappelijk experiment. Zonder hulp van apparatuur, zou een lucide dromer kunnen proberen een nooit eerder geziene locatie “te bekijken”, of de volgende winnende lottonummers te voorspellen.
Treffers en Missers
Specifieke informatie uit de droom kan vergeleken worden met de feiten in het wakende leven. “Treffers” kunnen systematisch worden vergeleken met “missers”. Lucide dromen bieden de wetenschap een methode om dromen, bewustzijn en werkelijkheid te onderzoeken door middel van herhaalbare en falsifieerbare experimenten.
Hoewel het wetenschappelijk onderzoek naar lucide dromen nog in een pril stadium verkeert, staat het vast dat individuen bewustzijn in een droom kunnen bereiken en mentale werelden kunnen verkennen die net zo meeslepend zijn als die in het wakende leven. De mate van controle die dit de dromer biedt, maakt het ideaal voor wetenschappelijk experiment, maar staat open voor iedereen die het wil leren.
Link: YouTube video
