Hallo, Wonderbaarlijk Persoon! Welkom bij mijn blog waar ik ga vertellen over een grootschalig onderzoek dat in 2014 werd uitgevoerd door 14 vooraanstaande wetenschappers en deze uitkomsten hebben gepubliceerd in een 42 pagina’s tellend manuscript met de naam: “The Psychology of Change: Self-Affirmation and Social Psychological Intervention”. Download PDF hier.
5 van de belangrijkste punten
- Self-affirmation theory (zie PDF) legt uit hoe mensen omgaan met bedreigingen van hun ego.
- Zelf-affirmaties kunnen stress verminderen en defensief gedrag voorkomen.
- Zelf-affirmaties kunnen leiden tot betere schoolprestaties en gezondheid.
- Zelf-affirmaties verbeteren relaties door wantrouwen te verminderen.
- Interventies kunnen langdurige positieve effecten hebben door recursie, interactie en subjectieve interpretatie.
Inleiding
De Self-affirmation theory (zie PDF) gaat over hoe mensen omgaan met bedreigingen van hun ego of zelfbeeld. We hebben allemaal een sterk motief om een positief zelfbeeld te behouden en ons adequaat te voelen. Als dit zelfbeeld wordt bedreigd, bijvoorbeeld door falen, ziekte of afwijzing, kunnen we defensieve reacties vertonen om ons ego te beschermen.
Maar zelf-affirmaties, zoals reflecteren op onze diepste waarden, kunnen helpen om deze stress en defensiviteit te verminderen. Hierdoor kunnen we beter presteren, gezondere keuzes maken en betere relaties opbouwen. Zelfs korte interventies zoals het schrijven over persoonlijke waarden kunnen langdurige positieve effecten hebben.
In deze blog zal ik dieper ingaan op de psychologie achter Self-affirmation theory (zie PDF) en laat ik zien hoe zelf-affirmaties ons kunnen helpen om positieve verandering teweeg te brengen in onderwijs, gezondheid en relaties. Ik hoop dat je geïnspireerd raakt!
Self-Affirmation Theory
De self-affirmation theory (zie PDF) stelt dat mensen gemotiveerd zijn om een gevoel van self-integrity te behouden (Steele, 1988). Dit is een gevoel van globale adequaatheid, dat we in controle zijn over belangrijke dingen in het leven en moreel goede mensen zijn.
Wanneer dit zelfbeeld wordt bedreigd, bijvoorbeeld door falen, ziekte of afwijzing, ervaren we psychologische stress. We voelen ons niet langer adequaat. Onze eerste reactie is vaak om onszelf te verdedigen, bijvoorbeeld door excuses te bedenken, informatie te verdraaien of anderen de schuld te geven. Dit noemen we defensieve adaptaties.
Maar zelf-affirmaties, zoals reflecteren op dingen die écht belangrijk voor ons zijn zoals relaties of compassie, kunnen helpen. Ze herinneren ons eraan dat we, ondanks een specifieke bedreiging, nog steeds waardevolle mensen zijn. Hierdoor wordt de stress minder en hoeven we onszelf niet langer zo fel te verdedigen.
Voorbeelden van zelf-affirmaties
Zelf-affirmaties kunnen allerlei vormen aannemen. Vaak vragen onderzoekers mensen om te schrijven over hun diepste waarden, zoals vriendschap, spiritualiteit of humor. Andere voorbeelden zijn denken aan je rol als goede ouder, shoppen voor statusproducten of zelfs het dragen van een witte doktersjas!
“Tegen de achtergrond van een breder zelfbeeld in de wereld, lijkt een specifieke bedreiging die iemand tegenkomt minder ernstig.”
Al deze dingen herinneren mensen eraan dat ze waardevol zijn, ondanks bedreigingen. Ze dragen bij aan een breder zelfbeeld, zodat de specifieke bedreiging minder impact heeft.
Effecten van zelf-affirmatie
Uit onderzoek blijkt dat zelf-affirmatie op twee manieren werkt:
1. Het dempt psychologische stress
Net als sociale steun of denken aan geliefde mensen, kunnen zelf-affirmaties geruststellen dat het leven, alles bij elkaar, best oké is. Ze plaatsen een bedreiging in perspectief. Mensen ervaren dan minder angst en stress.
Bijvoorbeeld, studenten die zichzelf affirmeerden voor een stressvol tentamen, vertoonden geen stijging in stresshormonen. En vrouwen met borstkanker die over hun waarden schreven, voelden zich psychologisch minder gestrest.
2. Het vermindert defensief gedrag
Omdat de bedreiging minder impact heeft na een zelf-affirmatie, is er ook minder behoefte om jezelf te verdedigen. Mensen staan dan meer open voor kritische informatie, erkennen vaker hun fouten en gedragen zich minder defensief in conflictsituaties.
Bijvoorbeeld, rokers die eerst over hun waarden schreven, waren daarna meer ontvankelijk voor confronterende anti-rook advertenties. En onderhandelaars die zichzelf affirmeerden deden meer concessies aan de andere partij.
zelf-affirmatie in onderwijs
Onderzoek laat zien dat zelf-affirmatie de schoolprestaties en het gedrag van leerlingen sterk kan verbeteren.
Met name voor leden van gestigmatiseerde groepen, zoals etnische minderheden, kan school heel bedreigend zijn. Ze zijn bang om negatief gestereotypeerd te worden. Dit zorgt voor extra stress en minder leren.
Maar simpele interventies zoals 10 minuten schrijven over persoonlijke waarden, kunnen deze stress wegnemen. Hierdoor stijgen cijfers en gedragen leerlingen zich beter. Deze effecten houden soms jaren aan!
Een mooi voorbeeld is een veldstudie onder Latijns-Amerikaanse brugklassers (Sherman e.a., 2013). Leerlingen in de affirmatie modus schreven aan het begin van het jaar korte opstellen over hun belangrijkste waarden. Dit verhoogde hun cijfers voor wiskunde, Engels en andere vakken. Na 2 jaar hadden deze leerlingen nog steeds significant betere cijfers dan de controlegroep!
De affirmaties onderbraken een neerwaartse spiraal van lagere prestaties en een afkalvend gevoel erbij te horen. Ze zetten de leerlingen op een positiever pad dat jarenlang effect bleef houden.
zelf-affirmatie en gezondheid
Ook op het gebied van gezondheid kan zelf-affirmatie wonderen verrichten. Ten eerste maakt het mensen ontvankelijker voor gezondheidsadviezen die ze anders zouden afwijzen.
Zo nam het aantal rokers dat informatie meenam over stoppen met roken toe van 37% naar 59% na een korte affirmation. En mensen met diabetes waren na een affirmatie meer bereid een screening te doen.
Maar zelf-affirmatie helpt niet alleen via informatie. Het kan ook direct stress en ziekte tegengaan doordat mensen zich gesteund voelen. Zo verbeterde zelf-affirmatie de symptomen van vrouwen met borstkanker en verminderde het de kans op verkoudheid bij studenten.
Bovendien kunnen kleine gezondheidswinsten, zoals iets meer groente eten, zichzelf versterken. Mensen voelen zich beter over zichzelf, krijgen positieve feedback en worden gemotiveerd om gezonde keuzes te blijven maken. Een positieve spiraal!
zelf-affirmatie in relaties
Ons zelfbeeld wordt voor een groot deel bepaald door hoe anderen ons zien en behandelen. Als relaties onder druk komen te staan, bijvoorbeeld door ruzie, kan dat heel bedreigend zijn.
Uit angst af te glijden in een negatieve spiraal van wantrouwen en verwijten, reageren mensen vaak defensief. Maar zelf-affirmaties kunnen deze afweerreacties tegengaan.
Zo voelden mensen met een laag zelfbeeld zich na een affirmatie veiliger in hun relatie. Politieke tegenstanders hadden na een affirmatie meer vertrouwen in elkaar.
En stelletjes die schreven over hun beste eigenschappen waren twee weken later een stuk positiever over elkaar!
Deze interventies onderbraken een neerwaartse spiraal en zetten koppels op een constructiever pad van vertrouwen en intimiteit.
Hoe zelf-affirmaties langdurige effecten bereiken
Het is fascinerend dat zulke korte psychologische interventies jarenlang positieve effecten kunnen hebben. Dit komt doordat ze aanzetten tot zichzelf versterkende processen.
Allereerst kan een verbeterd zelfbeeld zichzelf in stand houden. Als een leerling betere cijfers haalt na een affirmation, voelt hij zich beter over zichzelf, hetgeen weer leidt tot nog betere prestaties. Dit heet recursie.
Ten tweede kan een positieve verandering andere processen in gang zetten. Bijvoorbeeld leerkrachten die hogere verwachtingen hebben, meer uitdagende opdrachten geven, of leeftijdsgenoten die een positieve studienorm overbrengen. Dit heet interactie.
Ten derde kan een interventie leiden tot blijvende mentale verschuivingen, zoals optimisme of vertrouwen je doel te bereiken. Dit heet het effect van subjectieve interpretatie.
Deze principes verklaren het “vlindereffect”: een klein duwtje op het juiste moment kan grote, blijvende gevolgen hebben doordat het iemand op een positief traject zet dat zichzelf in stand houdt.
De onderzoekers
Voor het onderzoek en de voorbereiding van het manuscript “The Psychology of Change: Self-Affirmation and Social Psychological Intervention” hebben meerdere wetenschappers bijgedragen. Sarah Wert, Heejung Kim, Kevin Binning, Stephanie Reeves, en Amy Petermann, Julio Garcia, Claude Steele, Gregory Walton, David Yeager, Lee Ross, Emily Pronin, David Creswell, Kody Manke, en Shannon Brady. Download PDF hier.
Conclusie
We hebben een sterk motief om positief over onszelf te denken. Maar falen, ziekte en afwijzing kunnen ons ego bedreigen en tot stress en defensief gedrag leiden.
Gelukkig kunnen simpele psychologische interventies zoals zelf-affirmaties dit patroon doorbreken. Door te reflecteren op onze diepste waarden, zien we bedreigingen meer in perspectief. Dit opent deuren naar groei.
Zo kunnen zelf-affirmaties cijfers en gezondheid verbeteren en relaties redden. En ze kunnen blijvende effecten bereiken doordat ze zichzelf versterkende processen opgang brengen.
Wat mij betreft is “Self-affirmation theory” (zie PDF) een prachtig voorbeeld van hoe sociale psychologie kan bijdragen aan een betere wereld. Ik hoop dat je geïnspireerd bent geraakt!
Veelgestelde vragen
Kunnen zelf-affirmaties echt structurele problemen oplossen?
Nee, zelf-affirmaties lossen geen fundamentele problemen op zoals armoede of discriminatie. Maar ze kunnen wel de deur openen naar positieve verandering. Ze ondersteunen mensen zodat ze beter gebruik kunnen maken van hun mogelijkheden en hulpbronnen in de samenleving.
Werkt zelf-affirmatie voor iedereen?
Nee, zelf-affirmatie werkt vooral goed voor mensen die zich bedreigd voelen, bijvoorbeeld door stereotypering of omdat ze moeite hebben zich staande te houden. Voor hen kan een zelf-affirmatie net het steuntje in de rug zijn dat ze nodig hebben.
Kan te veel zelf-affirmatie ook schaden?
Jazeker, te veel focus op jezelf kan contraproductief zijn. De meest effectieve zelf-affirmaties focussen juist op onze verbondenheid met anderen en onze contributie aan de samenleving. Dus blijf nederig!
Hoe pas je zelf-affirmatie concreet toe in je leven?
Dat kan op veel manieren! Denk eens na over je diepste waarden en hoe je die kunt uitdrukken, bijvoorbeeld in je werk of relaties. Schrijf een paar minuten per dag over dierbare herinneringen. Of hang foto’s op die je aan je kwaliteiten herinneren. Zoek wat bij jou past.
Kunnen bedrijven of scholen zelf-affirmatie inzetten?
Zeker, op voorwaarde dat het op een ethische en niet-bedreigende manier gebeurt. Subtiel een moment van reflectie inbouwen kan al helpen. Maar pas op met grootschalige interventies, want timing en maatwerk zijn cruciaal voor effectiviteit. Kleinschalige pilotstudies zijn aan te raden.
Referenties en studies
- Sherman, D. K., Hartson, K. A., Binning, K. R., Purdie-Vaughns, V., Garcia, J., Taborsky-Barba, S., Tomassetti, S., Nussbaum, A. D., & Cohen, G. L. (2013). Deflecting the trajectory and changing the narrative: How self-affirmation affects academic performance and motivation under identity threat. Journal of Personality and Social Psychology, 104(4), 591–618.
- Cohen, G. L., & Sherman, D. K. (2014). The psychology of change: Self-affirmation and social psychological intervention. Annual review of psychology, 65, 333-371.
- Steele, C. M. (1988). The psychology of self-affirmation: Sustaining the integrity of the self. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology (Vol. 21, pp. 261-302). New York: Academic Press.
