De theorie van morfische resonantie staat al vijftig jaar in de wetenschappelijke schaduw, maar krijgt langzaam meer aandacht.
Rupert Sheldrake, de Britse bioloog achter deze fascinerende theorie, heeft jarenlang onderzoek gedaan naar dit verschijnsel waarbij kennis en vaardigheden zich mogelijk onzichtbaar door tijd en ruimte verspreiden.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Volgens morfische resonantie worden nieuwe vaardigheden zoals skateboarden of computerprogrammeren wereldwijd steeds gemakkelijker te leren, niet alleen door betere leermethoden maar ook door een soort collectief geheugen..
- Het Flynn-effect, waarbij IQ-scores gedurende de 20e eeuw wereldwijd met ongeveer 30% stegen zonder dat mensen daadwerkelijk intelligenter werden, kan mogelijk een bewijs zijn van morfische resonantie..
- Bij het dagelijkse woordspelletje Wordle raden onverklaarbaar veel mensen het juiste woord in één keer, wat wellicht te maken heeft met een gedeeld leervermogen dat de reguliere wetenschap niet kan verklaren..
- Sheldrake heeft een nieuwe manier gevonden om zijn hypothese te testen met antibioticaresistentie bij E. coli-bacteriën, waarbij hij commerciële laboratoria inschakelt die niet gebonden zijn aan academische taboes..
- Zelfs de QWERTY-indeling van ons toetsenbord zou een bewijs van morfische resonantie kunnen zijn, omdat mensen deze onlogische indeling verrassend snel blijken te leren, ondanks dat ergonomisch betere alternatieven bestaan..
Wat is morfische resonantie?
Morfische resonantie is een wetenschappelijke hypothese die stelt dat er een soort collectief geheugen in de natuur bestaat. Deze theorie suggereert dat wanneer organismen bepaalde vaardigheden leren, dit het leren van diezelfde vaardigheden voor anderen elders in de wereld vergemakkelijkt.
Een controversiële theorie
Sheldrake heeft jarenlang geprobeerd om wetenschappelijk onderzoek naar morfische resonantie te stimuleren, maar stuit daarbij op grote weerstand. Universiteiten en wetenschappelijke instituten beschouwen het onderwerp vaak als een ketterij, waardoor onderzoekers huiverig zijn om ermee aan de slag te gaan. Ze zijn immers bang hun baan of subsidies te verliezen of aangevallen te worden door sceptici.
Voordelen
- Biedt een verklaring voor onverklaarbare leereffecten in de samenleving
- Kan bijdragen aan een dieper begrip van epidemiologie en ziekteverspreiding
- Daagt ons uit om anders te denken over hoe kennis zich verspreidt
- Zou kunnen verklaren waarom sommige nieuwe vaardigheden steeds sneller worden aangeleerd
Nadelen
- Wetenschappelijk moeilijk te testen door vele beïnvloedende factoren
- Wordt door veel wetenschappers afgewezen als pseudowetenschap
- Testresultaten zijn vaak voor meerdere interpretaties vatbaar
- Kan zowel goede als slechte gewoontes verspreiden in een samenleving
Het Flynn-effect als bewijs
Een van de meest intrigerende aanwijzingen voor morfische resonantie is het zogenoemde Flynn-effect. Dit fenomeen, vernoemd naar psycholoog James Flynn, toont aan dat de gemiddelde IQ-scores wereldwijd sinds 1918 aanzienlijk zijn gestegen.
Ondanks een stijging van ongeveer 30% in de gemiddelde IQ-scores, zijn er geen aanwijzingen dat mensen daadwerkelijk intelligenter zijn geworden. Conventionele verklaringen zoals een eiwitrijker dieet, meer oefening met testen of de invloed van televisie blijken onvoldoende om dit verschijnsel volledig te verklaren.
Nieuwe onderzoeksmethoden
Na jaren van frustratie heeft Sheldrake eindelijk een manier gevonden om het academische taboe te omzeilen: onderzoek via commerciële laboratoria. Deze bedrijven voeren routinematig testen uit voor bedrijven, meestal farmaceutische, zonder zich te bekommeren om academische status.
Binnenkort start een experiment naar morfische resonantie bij de evolutie van antibioticaresistentie in E. coli-bacteriën. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een Brits lab dat betaald wordt om het experiment volgens een vastgesteld ontwerp uit te voeren, precies zoals wetenschap volgens Sheldrake bedreven zou moeten worden.
Morfische resonantie in het dagelijks leven
Verrassend genoeg zouden we dagelijks omringd kunnen zijn door bewijzen van morfische resonantie. Een fascinerend voorbeeld is het woordspel Wordle van The New York Times, waarbij opvallend veel mensen het juiste woord in één keer raden – veel meer dan je statistisch zou verwachten.
Een ander voorbeeld is de QWERTY-indeling van ons toetsenbord, die oorspronkelijk ontworpen was om te voorkomen dat typebalkjes in mechanische schrijfmachines vast zouden lopen. Hoewel deze indeling niet logisch is, blijkt deze toch gemakkelijker te leren dan ergonomisch betere alternatieven die later werden ontwikkeld voor computers.
Verklarende woordenlijst
- Morfische resonantie: Hypothese dat een soort collectief geheugen in de natuur bestaat waardoor kennis en vaardigheden zich onzichtbaar verspreiden
- Flynn-effect: Fenomeen waarbij IQ-scores wereldwijd stijgen zonder dat mensen daadwerkelijk intelligenter worden
- E. coli: Bacterie die vaak gebruikt wordt in wetenschappelijk onderzoek
- Antibioticaresistentie: Het vermogen van bacteriën om te overleven ondanks behandeling met antibiotica
Implicaties voor gezondheid en epidemiologie
Morfische resonantie heeft mogelijk verstrekkende gevolgen voor ons begrip van epidemiologie. Volgens deze theorie zou het kunnen dat wanneer een bacterie zoals E. coli op één plek resistentie ontwikkelt tegen antibiotica, deze resistentie makkelijker ontstaat op andere plekken in de wereld.
Ook bij virale infecties zoals COVID-19 zou morfische resonantie een rol kunnen spelen. De theorie voorspelt dat virulente nieuwe virussen na verloop van tijd minder gevaarlijk worden, zelfs zonder vaccinatie, omdat het immuunsysteem van mensen die hersteld zijn een soort blauwdruk achterlaat die anderen helpt om de ziekte te overwinnen.
Tussen hypothese en bewijs
Wat morfische resonantie zo interessant maakt, is dat het een wetenschappelijke hypothese is die getest kan worden. Sheldrake benadrukt dat hij niet claimt dat zijn theorie waar is, maar dat het een mogelijkheid is met potentieel verstrekkende implicaties.
De uitdaging blijft om deze hypothese te testen onder gecontroleerde omstandigheden, waarbij morfische resonantie gescheiden kan worden van andere factoren die vergelijkbare effecten veroorzaken. Als de hypothese juist blijkt te zijn, zou dit enorme gevolgen hebben voor ons begrip van de natuurwetten, die volgens Sheldrake meer op gewoonten lijken dan op onveranderlijke regels.
Conclusie
De theorie van morfische resonantie blijft na vijftig jaar een intrigerend wetenschappelijk vraagstuk. Hoewel er veel omstandig bewijs is, blijft het moeilijk om definitief te bewijzen of te weerleggen.
Met nieuwe onderzoeksmethoden en een groeiend besef dat er wellicht meer is tussen hemel en aarde dan we kunnen verklaren, krijgt Sheldrakes hypothese mogelijk eindelijk de wetenschappelijke aandacht die het verdient. Uiteindelijk zal alleen zorgvuldig, onbevooroordeeld onderzoek ons verder brengen in het begrijpen van deze fascinerende theorie.
Over Rupert Sheldrake
Rupert Sheldrake, Ph.D., is een bioloog en auteur van meer dan 90 wetenschappelijke publicaties en 9 boeken, en medeauteur van 6 boeken. Zijn werk is vertaald in 28 talen. In 2013 werd hij gerekend tot de top 100 Global Thought Leaders door het Duttweiler Institute, een toonaangevende denktank uit Zürich, Zwitserland.
Op ResearchGate, het grootste online netwerk voor wetenschappers en academici, plaatst zijn RG-score van 34,4 hem bij de top 7,5% van onderzoekers, gebaseerd op citaties van zijn peer-reviewed publicaties. Op Google Scholar tonen de vele verwijzingen naar zijn werk een indrukwekkende h-index van 40 en een i10-index van 120.
Tien jaar op rij is hij erkend als een van de ‘meest spiritueel invloedrijke levende personen ter wereld’ door Watkins Mind Body Spirit magazine. Zijn werk is belicht in talrijke tijdschriften, kranten en andere media, waaronder New Scientist, The Guardian, Discover magazine, The Spectator, The Washington Post, Die Zeit en op BBC radio en televisie.
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Wat is morfische resonantie precies?
Morfische resonantie is een hypothese van bioloog Rupert Sheldrake die stelt dat er een soort collectief geheugen in de natuur bestaat. Volgens deze theorie wordt het voor organismen gemakkelijker om iets te leren of te ontwikkelen nadat andere soortgenoten dit eerder hebben gedaan, zelfs zonder direct contact. Dit idee suggereert dat ervaringen en vaardigheden een veld creëren dat door anderen kan worden opgepikt.
Is er wetenschappelijk bewijs voor morfische resonantie?
Er is voornamelijk omstandig bewijs, zoals het Flynn-effect bij IQ-testen en observaties bij het leren van nieuwe vaardigheden. Hard wetenschappelijk bewijs is beperkt, deels omdat het moeilijk is om gecontroleerde experimenten uit te voeren die morfische resonantie isoleren van andere factoren. Veel onderzoekers blijven sceptisch vanwege de uitdagingen bij het verifiëren van de theorie.
Waarom is morfische resonantie controversieel?
De theorie daagt het conventionele mechanistische wereldbeeld uit door te suggereren dat natuurwetten meer ‘gewoonten’ zijn dan vaste regels. Dit gaat in tegen fundamentele aannames in de wetenschap, waardoor veel wetenschappers huiverig zijn om ermee aan de slag te gaan. De implicatie van een collectief geheugen botst met gangbare wetenschappelijke modellen.
Hoe kan morfische resonantie worden getest?
Sheldrake test momenteel zijn hypothese door onderzoek naar antibioticaresistentie bij E. coli-bacteriën, waarbij hij kijkt of resistentie die op één plek ontstaat, elders sneller opduikt. Ook worden tests gedaan met leercurves bij spellen zoals Wordle, waarbij meer mensen dan statistisch verwacht het juiste woord in één keer raden. Deze onderzoeken proberen de verspreiding van informatie te meten.
Wat zijn de mogelijke implicaties als morfische resonantie waar blijkt te zijn?
Als de theorie klopt, zou dit verstrekkende gevolgen hebben voor ons begrip van biologie, psychologie, natuurkunde en chemie. Het zou kunnen verklaren hoe kennis en vaardigheden zich verspreiden, waarom sommige ziekten minder virulent worden, en het zou suggereren dat de natuur een soort geheugen heeft dat niet verklaard kan worden door conventionele wetenschappelijke modellen.
