De Kracht van Zelfreflectie: Essentiële Vaardigheid voor Professionele Groei

Empathie, communicatie, aanpassingsvermogen, emotionele intelligentie en mededogen zijn vaardigheden die essentieel zijn voor succes op de werkvloer en om een groot leider te worden.

We horen steeds vaker dat deze zachte vaardigheden cruciaal zijn om onmisbaar te worden, niet alleen nu maar ook in de toekomst. Zachte vaardigheden maken ons immers menselijk en kunnen vooralsnog niet goed worden nagebootst door bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie.

Toch is er één vaardigheid waar vaak minder over gesproken wordt: de kracht van zelfreflectie. Onderzoek toont aan dat de gewoonte van reflectie uitzonderlijke professionals kan onderscheiden van de middelmaat. We durven zelfs te stellen dat het de basis vormt waaruit alle andere zachte vaardigheden groeien.

Gedrag en de gevolgen overdenken

De praktijk draait om leren en terugblikken op de dag (zonder vooroordelen of spijt) om je gedrag en de gevolgen ervan te overdenken. Het vereist een moment van zelfreflectie en eerlijkheid om na te denken over wat er is gebeurd, wat werkte, wat niet werkte, wat gedaan kan worden en wat niet. Zelfreflectie vraagt moed. Het is doordacht en weloverwogen. Pas als je uit je verleden haalt hoe je de toekomst kunt aanpakken, ben je op de top van je kunnen.

Om de voordelen van zelfreflectie volledig te benutten, moet je er een gewoonte van maken. Dat is echter niet eenvoudig. Generieke vragen als “Waar ben ik vandaag dankbaar voor? Wat heb ik geleerd? Wat had ik beter kunnen doen?” zijn vaak te algemeen om echt nuttig te zijn.

Waar moet je dan op reflecteren? In de loop van een week gebeuren er minstens 1000 dingen. Hoe bepaal je welke ervaringen het belangrijkst zijn voor je ontwikkeling? Simpel gezegd, welke van de talloze gebeurtenissen in je leven zijn het waard om onder de loep te nemen?

Wat ons onderzoek zegt over de kracht van zelfreflectie

Om deze vragen te beantwoorden hebben we 442 leidinggevenden gevraagd na te denken over welke ervaringen hun professionele ontwikkeling het meest hebben geholpen en de grootste invloed hebben gehad op het ontwikkelen van hun leiderschapskwaliteiten.

Hun antwoorden waren authentiek. Ze onthulden gênante verhalen, abjecte fiasco’s, ondoordachte blunders, kinderachtige fouten en onzorgvuldige beslissingen – maar ook slimme keuzes, geweldige prestaties en betekenisvolle interacties. Over het algemeen waren hun overwegingen bescheiden en diepzinnig.

We analyseerden deze overwegingen met het tekstanalyseprogramma NVivo, een krachtige software die gebruikt wordt binnen sociologie en onderwijs om sentimentele thema’s op te sporen in teksten. We vroegen ook masterstudenten om de verhalen te coderen op sentiment. Ten slotte beoordeelden managementprofessoren de nauwkeurigheid van die codering.

Uit onze analyse kwamen drie verschillende thema’s naar voren: verrassing, frustratie en mislukking. Reflecties met een of meer van deze gevoelens bleken het meest waardevol om leidinggevenden te helpen leren en groeien in hun loopbaan.

Wat betekende het om in deze context verrast, gefrustreerd en mislukt te zijn?

Verrassing

Veel dingen verrassen ons, maar in dit onderzoek raakten de meeste leiders geraakt door momenten die hun verwachtingspatroon sterk deden wankelen. Eén deelnemer uitte “shock” dat een gerespecteerde, gelijkmoedige collega zijn hoop liet varen over een kleine kwestie. Een ander was verbaasd toen een heel redelijk verzoek werd afgewezen. En weer een ander beweerde “shock” toen het marktaandeel van een bewezen dienst daalde.

Hun ervaringen weerspiegelen deze fundamentele waarheid: Als mensen hebben we de neiging om naïef aan te nemen wat er daarna gaat gebeuren op basis van wat er al is gebeurd. Als onderdeel van onze cognitieve natuur gebruiken we logica en rede om te “beschrijven, verklaren, voorspellen en controleren” om enige schijn van macht uit te stralen over wat er in ons leven gebeurt.

Als we ons vergissen, worden we verrast – en fouten, vergissingen in oordelen en verkeerde aannames zijn het waard om over na te denken.

Falen

Dit brengt me bij het volgende sentiment: falen. Hoewel verrassing intern kan worden gehouden, associeerden veel deelnemers falen met het zichtbaar maken van een fout voor de grote groep. Eén leider deelde een herinnering aan hoe zijn te grote betrokkenheid bij “organisatiepolitiek” een programma dat hij leidde deed mislukken. Hij klaagde: “Ik maakte een grote fout. Ik concentreerde me op het idee, maar niet op de details. Ik moest me dat eigen maken. Het was pijnlijk, maar ik heb die fout nooit meer gemaakt.”

Falen is dus dikwijls gedragsmatig en manifesteert zich dan als een blunder. Het goede nieuws is dat we allemaal fouten maken. Fouten leveren het rauwe bewijs wat we in de toekomst niet moeten doen. Fouten stellen ons in staat te leren door “negatief voorbeeld”, ook wel bekend als “errorful learning”. Er is veel geschreven over de waarde van falen als leerervaring omdat het tijdelijk is. Natuurlijk kunnen we niet leren als we niet de tijd nemen om te stoppen en bewust na te denken.

Frustratie

Frustratie treedt op wanneer onze doordachte analyse wordt bekritiseerd. Of iemand parkeert op onze parkeerplaats, onze vlucht is vertraagd, we zitten vast in het verkeer, of onze geliefde komt ons te laat ophalen. De bestudeerde leiders gaven uiting aan hun frustratie over zaken als interne vertragingen die productlanceringen in gevaar brachten, budgettaire ongelijkheden, en bedrijfsbureaus die de realiteit in het vakgebied niet leken te begrijpen.

Momenten waarop onze leiders frustratie voelden, werden bij nader inzien groeikansen. Dat wil zeggen, kansen voor verbetering, verandering, innovatie, en zelfs om andere zachte vaardigheden te ontwikkelen zoals communicatie, probleemoplossing en geduld.

Het is belangrijk te begrijpen dat aan de wortel van frustratie onze doelen liggen, of de doelstellingen van onze ambities en inspanningen. Doelen weerspiegelen onze waarden, en onze waarden vormen het kompas dat ons verbonden houdt met ons hogere doel in het leven en op het werk. We zijn gefrustreerd als onze doelen worden gedwarsboomd en we niet kunnen krijgen wat we willen, maar door die frustratie heen ploeteren en andere manieren vinden om ermee om te gaan en vooruit te komen, resulteert in onze groei.

Een wekelijkse praktijk opbouwen

Verrassing, frustratie en mislukking. Cognitief, emotioneel en gedragsmatig. Hoofd, hart en handen. Deze delen van je zijn voortdurend in beweging en als je ze geen tijd geeft om te rusten, zullen ze zeker vermoeien. Net als een spier heeft je geest bezinning nodig om nieuwe energie te krijgen en sterker te worden.

Hier zijn een paar eenvoudige oefeningen om je op weg te helpen een regelmatige gewoonte van reflectie op te bouwen.

1) Houd een dagboek bij.

Wanneer je verrast, gefrustreerd of mislukt bent, pauzeer dan en noteer het gevoel. Noteer, zodra je daartoe in staat bent, wat er gebeurde in voldoende detail om je de gebeurtenis zo nauwkeurig mogelijk voor de geest te halen. Noteer de gevoelens in je hoofd – een zure maag, een heet hoofd, een impuls om te huilen – en ook de gedachten die onmiddellijk opkomen.

Probeer het waarom achter de emotie te identificeren. Wat aan de gebeurtenis triggerde deze gevoelens bij jou? Waren je verwachtingen niet in overeenstemming met het eindresultaat? Gingen de zaken niet zoals je ze wilde? Heb je een vergissing gemaakt?

2) Maak elke week een uur vrij om je aantekeningen door te nemen.

Sla het niet over. Blokkeer de tijd in je agenda om andere verstoringen te voorkomen.

Je kunt je op deze herziening voorbereiden door realistische verwachtingen te stellen: Het zal streng en eerlijk zijn. Het kan zelfs pijnlijk zijn om je tekortkomingen te onderzoeken, maar weet ook dat je pas beter kunt worden als je weet waar je beter in moet worden.

3) Niet alleen je dagboekaantekening lezen.

Vul het aan. Zijn er achteraf gezien dingen over de situatie die je anders kunt zien? Druk jezelf op het hart. Wat ging er mis? Waren je eerste observaties juist of onthullen ze iets anders dat misschien aan de hand was, iets wat je in het heetst van de strijd niet kon zien? Probeer jezelf als neutrale waarnemer te zien.

Nu wordt de vraag: Hoe kan ik ervoor zorgen dat dit niet meer gebeurt? In het geval van een fout kun je ontdekken dat er een misverstand is waarvan je kunt leren. In het geval van verrassing kun je ontdekken dat je onrealistische verwachtingen moet bijstellen. Bij frustratie kom je er misschien achter dat je je beter moet aanpassen aan het onverwachte.

Maak het jezelf gemakkelijk. Reflectie – goed uitgevoerd – is ego-verwoestend. Onthoud altijd dat uitmuntendheid wordt bereikt door te struikelen, op te staan, jezelf af te stoffen en dan weer te struikelen. Als je die struikelingen bestudeert, heb je veel minder kans om in de toekomst weer te struikelen.

Reflectie is een vorm van dagelijks handelen. Echte moedige reflectie versterkt je wilskracht. Het bevordert voortdurend het zelfbewustzijn, geeft je kracht, zorgt ervoor dat je gewaardeerd wordt, en geeft je het doorzettingsvermogen dat je nodig hebt om het bereiken van je potentieel te versnellen.

Als je als jonge professional wilt klimmen, doe dan wat degenen doen die succesvol zijn. Reflecteer op verrassing, frustratie en mislukking. Maak het onderdeel van je leven.

Het zal zich uitbetalen.