De Burn-out! Toenemende prestatiedruk, de verwachting om altijd nieuwe dingen te leren en toenemende economische druk zijn voor veel mensen een last. Het is moeilijk om bewust grenzen te stellen en afstand te houden van het werk. Als je echter aan alle eisen wilt voldoen, heb je je fysieke en psychologische krachtreserves nodig en staat niets een burn-out in de weg.
Burn-outsyndroom
Burn-outsyndroom wordt beschreven als een aanhoudende toestand van totale uitputting, zowel fysiek als emotioneel.
Naar schatting lijdt ongeveer 10 procent van alle werkenden aan het burn-outsyndroom. Vooral twee groepen mensen worden getroffen.
Enerzijds mensen in sociale en educatieve beroepen, anderzijds mensen in leidinggevende functies. In principe treft het echter alle mensen die extreem gestrest zijn door hun professionele en/of privésituatie en geen gelegenheid kunnen vinden om voldoende te ontspannen.
Stress alleen is niet verantwoordelijk voor burn-out. Er zijn ook risicofactoren die voortvloeien uit het type activiteit, uit de privé- en professionele omgeving en uit de persoonlijke aanleg.
Externe factoren zoals tijdsdruk en prestatiedruk, hoge verantwoordelijkheid bij slecht loon, angst voor baanverlies, te hoge eisen, gebrek aan individuele vormgevingsmogelijkheden of pesten spelen een belangrijke rol.
Neiging tot perfectionisme
Ook zeer betrokken en ambitieuze mensen, die geneigd zijn tot perfectionisme, zichzelf onder hoge druk zetten om te slagen en het werk slechts met moeite kunnen opgeven, lopen een bijzonder risico op een burn-out.
Het burn-outsyndroom is in ieder geval geen eindtoestand maar een proces dat over een langere periode kruipt en zich in fasen ontwikkelt tot het tot ineenstorting leidt.
De psychoanalyticus Herbert J. Freudenberg verdeelde de burn-out in 12 fasen, hoewel niet elke getroffen persoon ze achter elkaar doormaakt. Fasen kunnen worden overgeslagen of je kunt jezelf in meerdere tegelijk bevinden.
- De dwang om jezelf te bewijzen dat je alles aankunt, en dat met overdreven ambitie. Men herkent de grenzen van zijn mogelijkheden niet meer en kan mislukkingen niet accepteren.
- Verhoogde inspanning om aan zijn overdreven verwachtingen te voldoen. Je doet er alles aan om onmisbaar te zijn.
- Het verwaarlozen van persoonlijke behoeften zoals slapen, eten of afspreken met vrienden wordt niet belangrijk gevonden. Vrije tijd verliest zijn betekenis. Alleen professionele zaken zijn belangrijk.
- Onderdrukking van conflicten door ze niet aan te pakken. De eerste lichamelijke klachten verschijnen.
- Herinterpretatie van waarden – Wat vroeger belangrijk was, is nu volkomen waardeloos. De enige maatstaf van belang is het gevoel van eigenwaarde en het werk.
- Ontkenning van de problemen die ontstaan door cynisme en agressie. De een is intolerant en ziet anderen als lui, dom en ongedisciplineerd.
- Terugtrekking uit sociale contacten. Je leeft teruggetrokken, opgerold en voelt je hopeloos en gedesoriënteerd. Er worden verslavende middelen zoals alcohol en medicijnen gebruikt.
- Duidelijke gedragsveranderingen die voor anderen duidelijk zichtbaar zijn.
- Depersonalisatie door je niet meer bewust te zijn van je behoeften. Je werkt mechanisch.
- Innerlijke leegte die men wil overwinnen door bezigheid of overmatige reacties zoals verhoogde seksualiteit, te veel eten, drugs- en alcoholgebruik.
- Depressie waarin men zichzelf onverschillig, hopeloos, uitgeput en zonder perspectief ziet.
- Volledige burn-out uitputting met een mentale en fysieke instorting.
Deze psychische problemen gaan vaak gepaard met lichamelijke klachten zoals spijsverteringsproblemen, slaapstoornissen, hoge bloeddruk, oorsuizen, duizeligheid, verlies van libido en impotentie, hartkloppingen of pijnlijke ledematen.
Hoe eerder je bij jezelf of iemand anders merkt dat je in een burn-out zit, hoe makkelijker het is voor een interventie en professionele hulp van een psychotherapeut om succesvol te zijn. Men kan hier echter niet terugvallen op standaardtherapie, aangezien elke patiënt zeer individuele klachten en persoonlijke achtergronden heeft.
In ieder geval moet de belasting worden verminderd. Waarbij de stress niet afhangt van de sterkte van de stress, maar van de individuele middelen om met de stress om te gaan. Gebruik of stress kan daarom worden verminderd door de belasting te verminderen of door deze aspecten te verbeteren.
- Goede tijdmanagement
- Lichamelijke fitheid en lichaamsbeweging
- Ontspanningstechnieken
- Gezonde levensstijl
- Taken delegeren
- Tijd voor hobby’s en vrienden
- Bereidheid om compromissen te sluiten
- Scheiding van professionele en privé ruimtes.
Het is belangrijk dat de zelf inschatting en de geïnternaliseerde gedragspatronen worden veranderd. Als ondersteuning kunnen sint-janskruid of kalmerende valeriaanpreparaten worden genomen.
